Erken Çocukluk Duyusal Gelişim Destek Programının 60-72 Aylık Çocukların Gelişimlerine, Duyusal Özelliklerine ve Öğrenme Davranışlarına Etkisi

Ümmügül Tepe Kıroğlu; Yeşim Fazlıoğlu

doi:10.24130/eccdjecs.1967202591631

Authors

Ümmügül Tepe Kıroğlu Kayapa Özel Eğitim Uygulama Okulu I.II.III. Kademe MEB https://orcid.org/0000-0002-0320-2404
Yeşim Fazlıoğlu Trakya Üniversitesi https://orcid.org/0000-0002-3970-7084

Abstract

In this study, the effects of an Early Childhood Sensory Development Support Program on the development, sensory characteristics, and learning behaviors of children aged 60 to 72 months were examined. The research employed a quasi-experimental design with pre-test and post-test matched control groups using quantitative research methods. The study group consisted of typically developing children attending preschool institutions affiliated with the MEB. A convenience sampling method was utilized with analogous sampling. Data were collected through the LAP-3 Development Assessment Scale, Sensory Evaluation Form, and the Preschool Learning Behaviors Scale. The program, developed by the researcher, was designed as a three-stage module aimed at enhancing children's internal and external senses. The modules include sequential levels of initial, developmental, and complementary stages. The program was implemented for a total of 12 weeks, with five sessions per week, each lasting 50 minutes. The quantitative data from the research were analyzed using SPSS. Analyses included Independent Samples T test, Mann-Whitney U and ANCOVA. The results indicated that the developmental scores of the participating children increased, their sensory problems decreased, and significant differences were found in their attitudes and behaviors toward learning, such as attention and motivation. Thus, the applied Early Childhood Sensory Development Support Program had a significant impact on the development, sensory characteristics and learning behaviors of children in the experimental group. These findings were discussed in light of the literature, and suggestions for researchers were provided.

References

Akay, R. (Ed.). (2022). Çocuğu Tanıma Teknikleri (1. bs.). İstanbul: Efe Akademi Yayınları.

Akbaş, T. (2011). Bilginin duyusal kaynaklarını ayırt etme ile zihin kuramı arasındaki gelişimsel bağlantılar. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Aksu, S. G. (2013). 5-6 yaş çocuklarının canlı-cansız kavramları edinimine duyu temelli eğitim programının etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.

Albayrak Sidar, E. (2022). Duyu'lmak İstiyorum (12. bs.). İstanbul: Sola Unitas.

Anlar, B., Serdaroğlu, A. ve Yakut, A. (2008). Gelişimsel Çocuk Nörolojisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi.

Arslan, C. (2015). Serebral palsili olgularda duyu bütünleme ağırlıklı fizyoterapi programının fonksiyonellik,spastisite ve motor seviye üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul.

Asqarova, S. ve Zengin, T. T. (2022). Sensory Effects of Occupatİonal Therapy İn Chİldren Wİth Screen Exposure. IEDSR Association, 7(19), 140-145. doi:10.46872/pj.543

Atıcı, V. O. ve Kurtay, A. (2020). Türkiye’de okul öncesinde duyu eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(62), 3420-3427.

Ayan, E. (2019). Duyusal eğitim uygulamalarının sosyal becerilere etkisi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Dergisi, 16(1), 45-62.

Aydöner, S. (2022). Okul Öncesi Çocuklarda Duyusal İşlemleme, Motor ve Bilişsel Becerilerin Okula Hazırbulunuşluk ile İlişkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Ayres, A. J. (1972). Improving Academic Scoresthrough Sensory Integration. Journal of Learning Disabilities, 5(6), 338-343. doi:10.1177/002221947200500605

Bahr, D. (2001). Oral motor assessment and treatment: ages and stages. Boston: Allyn & Bacon.

Balat, G. U., Deretarla, E. ve Öncü, E. Ç. (2005). Okul Öncesi Dönemde Duyu Eğitimi ve Etkinlikler. İstanbul: Kare.

Balıkçı, A. (2013). Duyu Bütünleme Terapisinde Çevresel Düzenleme ve Materyalin Önemi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 1(2), 97-99. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/388596

Balıkçı, A., Kırteke, F., Dirgen, G. Ç. ve Gümüş Saitoğulları, D. (2021). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Bir Vakada Ayres Duyu Bütünleme Temelli Ergoterapi Müdahalesinin Etkileri. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 152-167. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2033386

Bayraktaroğlu, F. (2012). Mental motor retardasyonlu çocuklarda duyu bütünleme tedavisi ile nörogelişimsel tedavi yöntemlerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.

Beşir, H. (2020). Bebek kütüphanesinde verilen 'Duyusal Deneyimler' eğitim programının bebeklerin gelişim alanlarına ve duyu gelişimine etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Karabük Üniversitesi, Karabük.

Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.

Cabral, T. I., Pereira da Silva, L. G., Tudella, E. ve Simoes Martinez, C. M. (2015). Motor development and sensory processing: A comparative study between preterm and term infants. Research in developmental disabilities, 36C, 102-107. doi:10.1016/j.ridd.2014.09.018

Case-Smith, J. ve Bryan, T. (1999). The effects of occupational therapy with sensory integration emphasis on preschool-age children with autism. The American Journal of Occupational Therapy, 53(5), 489-497. doi:10.5014/ajot.53.5.489

Case-Smith, J., Weaver, L. L. ve Fristad, M. A. (2015). A systematic review of sensory processing interventions for children with autism spectrum disorders. Autism, 19(2), 133-148. doi:10.1177/1362361313517762

Chara, K. A. ve Chara, P. J. (2021). Çocuklar İçin Duyu Bütünleme (T. Amazoğlu, Çev.). İstanbul: Sola Unitas Yayınları.

Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed. bs.). Hillsdale, NJ: : Lawrence Erlbaum Associates.

Çelik, İ. (2016). Preterm bebeklerde duyusal işlemleme ile motor gelişim arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.

Çetin Sultanoğlu, S. ve Aral, N. (2015).Bebeklik ve ilk çocukluk döneminde (0-36 ay) gelişim duyuların gelişimi ve desteklenmesi içinde. M. Yıldız Bıçakçı (Ed.), Duyuların gelişimi. (s. 205-222). Ankara: Eğiten Kitap.

Dawson, G. ve Watling, R. (2000). Intervention to facilitade auditory, visual, and motor integration in autism: a review of the evidence. Journal of Autism and Developmental Disorders, 30(5), 415-425.

Deveci, M. (2022). Özel gereksinimli çocukların duyusal özelliklerinin incelenmesi. (Doktora Tezi), Trakya Üniversitesi, Edirne.

Doğru, H., Dursun, O. B. ve Öztekin, N. (2020). Should children with sub-threshold ADHD predominantly inattentive subtype (ADHD-I) symptoms be treated with Sensory ıntegration therapy? A case-control study. Konuralp Medical Journal, 12(3), 539-545.

Emily Eastman ve Teresa A. May-Benson. (2014). Aileler İçin Duyu Bütünleme Rehberi. içinde.

Erkuş, A. (2019). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Fazlıoğlu, Y. ve Baran, G. A. (2008). Sensory integration therapy program on sensory problems for children with autism. Percept Mot Skills, 106(2), 415-422.

Fisher, A. G., Murray, E. A. ve Bundy, A. C. (Ed.). (1991). Sensory integration: theory and practice. Philadelphia: F.A. Davis.

Güleç, R. (2016). Gelişim problemi olan 2-6 yaş çocuklarda duyu-motor algı ve hareket eğitiminin gelişim alanları ile duygu ve davranış problemlerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.

Günal, A. (2007). Otistik çocuklarda duyu motor ve kognitif yeteneklerin günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Kağıtçıbaşı, Ç. (1989). Okulöncesi eğitimi ve bir erken destek modeli olarak anne eğitimi.: Ya-Pa 6. Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul.

Kaya, A. ve Demir, H. (2022). Duyusal eğitim materyallerinin öğrenme süreçlerine etkisi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 101-115.

Kayıhan, H., Akel, B. S., Salar, S., Huri, M., Karahan, S., Turker, D. ve Korkem, D. (2015). Development of a Turkish Version of the Sensory Profile: Translation, Cross-Cultural Adaptation, and Psychometric Validation. Perceptual and Motor Skills, 120(3), 971-986. doi:10.2466/08.27.PMS.120v17x8

Kılıç, A. (2019). Görme engelli çocuklar için okulöncesi eğitim mekanlarının duyusal deneyimler bağlamında değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Bursa.

Kim, M.-H., Shin, H.-H. ve Kim, K.-M. (2015). Assessment Tools of Sensory Processing for Preschool-Aged Children : A Systematic Review. Journal of Korean Society of Sensory Integration Therapists, 13(1), 1-12. doi:10.18064/jkasi.2015.13.1.001

Koyuncuoğlu, B. (2017). Anasınıfına Devam Eden Dört Beş Yaş Çocukların Yaratıcı Düşünme Becerilerine Duyu Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Kranowitz, C. S. (2015). Senkronize Olamayan Çocuk (The out-of-sync child: recognizing and coping with sensory integration dysfunction) (E. Ş. Baggio, Çev. İkinci Basım bs.). İstanbul: Pepino Yayınları.

Lersilp, S., Putthinoi, S. ve Chaimaha, N. (2021). Learning environments of preschool children who have different learning styles and sensory behaviors. Child Care in Practice, 30(4), 482-501. doi:10.1080/13575279.2021.2010654

Lin, C. L., Min, Y. F., Chou, L. W. ve Lin, C. K. (2012). Effectiveness of sensory processing strategies on activity level in inclusive preschool classrooms. Neuropsychiatric disease and treatment, 8, 475-481. doi:10.2147/NDT.S37146

Mather, G. (2018). Foundationns of Sensation and Perception: Duyu ve Algının Temelleri (S. Canan ve R. Dokuyucu, Çev. 2. bs.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

McDermott, P. A., Green, L. F., Stott, D. H. ve Francis, J. M. (2000). Preschool Learning Behaviors Scale. Philadelphia: Edumetric and Clinical Science.

MEB. (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara.

MEB. (2024). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara.

Miller, P. H. (2017). Gelişim Psikolojisi Kuramları (Z. Gültekin, Çev. 2. bs.). Ankara: İmge Kitapevi.

Mische Lawson, L., Foster, L., Hodges, M., Murphy, M., O'Neal, M. ve Peters, L. (2022). Effects of Sensory Garments on Sleep of Children with Autism Spectrum Disorder. Occupational Therapy International, 2022, 2941655. doi:10.1155/2022/2941655

O’Neill, M. ve Jones, R. P. (1997). Sensory-perceptual abnormalities in autism: a case for more research? Journal of Autism and Developmental Disorders, 27(3), 283-293.

Ölekli Sönmez, N. (2021). 60-72 ay arası çocukların matematik becerilerinin desteklenmesinde duyu temelli matematik eğitimi programının etkisi. (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.

Özarslan, E. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış çocuklarda duyu bütünleme bozukluğu üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.

Özlü-Fazlıoğlu, Y. (2004). Duyusal Entegrasyon Programının Otizmli Çocukların Duyusal Ve Davranış Problemleri Üzerine Etkisinin İncelenmesi. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.

Öztürk, K., Şimşek, S. ve Yıldız, R. (2016). Erken çocukluk eğitim programlarının öğrenme becerileri üzerindeki etkisi. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 45-52.

Özyazıcı, K., Boğa Baran, E., Alagöz, N., Varlıklıöz, K., Arslan, Z., Akto, S. ve Sağlam, M. (2021). Duyuların Gelişimi ve Duyu Bütünleme. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 2(4), 209-226. doi:10.51503/gpd.879070

Pingale, V., Fletcher, T. S., Candler, C., Pickens, N. ve Dunlap, K. (2021). Effects of Sensory Diets: A Single Subject Study. Journal of Occupational Therapy, Schools, & Early Intervention, 15(2), 165-180. doi:10.1080/19411243.2021.1941492

Sanford, A. R. ve Zelman, J. G. (1981). The Learning Accomplishment Profile: Kaplan Press.

Sevgili, S. (2021). Okul öncesi çocuklarında ebeveyn tutumları ile duyusal profilin ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.

Tekerci, H. (2015). 60-66 aylık çocukların bilimsel süreç becerilerine duyu temelli bilim eğitimi programının etkisi. (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi,

Tepe Kıroğlu, Ü. ve Fazlıoğlu, Y. (2024). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Duyu Bütünleme Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi. Temel Eğitim, 7(26), 14-37. doi:https://doi.org/10.52105/temelegitim.1569727

Terzi, A. (2019). Sağlıklı gelişen anaokulu çocuklarında bilişsel ve fiziksel aktivitelerin duyusal işlemleme ve emosyonel cevaplar üzerine etkilerinin araştırılması. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul.

Tezcan, S. (2020). Otizim spektrum bozukluğu tanılı, zihinsel engelli ve tipik gelişen çocukların duyusal özelliklerinin incelenmesi. (Doktora Tezi), Trakya Üniversitesi, Edirne.

Tuğrul, E. (2022). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan 36-72 Aylık Çocuklarda Duyu Modülasyonu ve Mizaç ile ilgili Davranışsal Yanıtlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Tunçeli, H. İ. (2017). LAP-3 Gelişim Değerlendirme Ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlanması ve 48-72 aylık çocukların gelişimlerinin incelenmesi. (Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.

Turhan, A. (2018). Spastik diplejik serebral palsili çocuklarda duyu bütünleme programı ile konvansiyonel egzersiz tedavisinin; Spastisite, denge ve motor fonksiyona etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Haliç Üniversitesi, İstanbul.

Veziroglu-Çelik, M. ve Acar, İ. H. (2018). Children’s learning behaviors: Psychometric properties of the Preschool Learning Behavior Scale in Turkey. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 1897-1910. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14013

Yana, M. (2021). Down Sendromlu Çocuklarda Duyu Bütünleme Eğitiminin Dikkat ve Motor Beceriler Üzerine Etkisi. (Doktora Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.

Yazıcı, E. (2013). Okuma yazma becerilerini destekleyici duyu eğitimi programının 61-66 aylık çocukların okuma yazma becerilerine etkisi. (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.

Yeşildağ, C. (2021). Waldorf anaokulu öğretmenlerinin duyusal işlemlemeye ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.

Yılmaz Bursa, G. (2022). Duyu temelli eğitim programının annelerin öz düzenlemeleri ve bebek bakım öz yeterlilikleri ile bebeklerinin gelişimine etkisi. (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.

Yurteri Tiryaki, A. (2018). Duyusal destek programının prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerin farklı alanlardaki gelişimlerine etkisinin incelenmesi. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.

Zainal Abidin, A. S., Ishak, S. N., Abu Bakar, R. N. ve Abdul Rahman, A. (2022). Significance of Sensory Activities among Toddlers for Sensory Skills Development. Environment-Behaviour Proceedings Journal, 7(SI7), 15-27. doi:10.21834/ebpj.v7iSI7.3760