Problemli Medya Kullanım Ölçeği Türkçe formunun geçerlik güvenirlik çalışması: Çocuklarda ekran bağımlılığı ölçeği ebeveyn formu
Anahtar Kelimeler:
Problemli Medya Kullanımı, Ekran Bağımlılığı, Teknoloji, ÇocukÖzet
Dijital oyun, internet, cep telefonu gibi çeşitliliği artan teknolojik bağımlılıkların yarattığı psikolojik, davranışsal ve duygusal sorunlar birçok disiplinin araştırma konusu olmuştur. Bağımlılığı saptamada geliştirilen ölçekler ergenlere veya yetişkinliklere yönelik olmakla birlikte Problemli Medya Kullanım Ölçeği (PMKÖ) çocuklarda ekran bağımlılığını saptaması bakımından ilki teşkil etmektedir. Bu araştırmada 2017’de Domoff ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş PMKÖ’nün Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında demografik bilgi formu, medya kullanım alışkanlıkları anketi, Güçler ve Güçlükler Anketi ve PMKÖ 324 ebeveyne uygulanmıştır. İlk örneklemden elde edilen verilerle PMKÖ uzun ve kısa formunun faktör yapısının belirlenmesi amacıyla açımlayıcı faktör analizi yapılmış, ölçeklerin iç tutarlılığı hesaplanmış, uyuşum geçerliği ve artımsal geçerliği değerlendirilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında 213 ebeveynden oluşan yeni bir örneklemden tekrar veri toplanmıştır. PMKÖ-KF’nin faktör yapısını test etmek amacıyla doğrulayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiş, iç tutarlılığı tekrar hesaplanmıştır. Araştırma sonuçları PMKÖ-KF’nin 4-11 yaş grubunda ekran bağımlılığını saptamada geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermiştir.
Referanslar
Akyüz, H. E. (2018). Yapı geçerliliği için doğrulayıcı faktör analizi: Uygulamalı bir çalışma. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(2), 186-198.
American Academy of Pediatrics. (2016). American Academy of Pediatrics Announces New Recommendations for Children’s Media Use. Erişim adresi https://www.aap.org/en-us/about-the-aap/aap-press-room/Pages/American-Academy-of-Pediatrics-Announces-New-Recommendations-for-Childrens-Media-Use.aspx
Balantekin, Y. (2009). 10-14 Yaş Arası Çocuklarda Televizyon Bağımlılığı Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Başaran, K. Y. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(47), 480-495
Baydar, N., Kağitçibaşi, Ç., Küntay, A. C., & Gökşen, F. (2008). Effects of an educational television program on preschoolers: Variability in benefits. Journal of Applied Developmental Psychology, 29(5), 349-360.
Bittman, M., Rutheford, L., Brown, J., & Unsworth, L. (2011). Digital natives? New and old media and children’s outcomes. Australian Journal of Education, 55(2), 161-175.
Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem A Yayıncılık.
Chera, P., & Wood, C. (2002). Animated multimedia ‘talking books’ can promote phonological awareness in children beginning to read. Learning and Instruction, 13(1), 33-52.
Cordes, C., & Miller, E. (2000). Fool’s gold: A critical look at computers in childhood. Alliance for Childhood. https://doi.org/ED41969
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
Doğan, N., Soysal, S., Karaman, H. (2017). Aynı örnekleme açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi uygulanabilir mi?. Küreselleşen Dünyada Eğitim, 25, 373-400
Domoff, S. E., Harrison, K., Gearhardt, A. N., Gentile, D. A., Lumeng, J. C., & Miller, A. L. (2017). Development and validation of the problematic media use measure: A parent report measure of screen media “addiction” in children. Psychology of Popular Media Culture. http://dx.doi.org/10.1037/ppm0000163
Dunckley, V. L. (2015). Reset your child's brain: A four-week plan to end meltdowns, raise grades, and boost social skills by reversing the effects of electronic screen-time. California:New World Library.
Fisch, S. M., Shulman, J. S., Akerman, A., & Levin, G. A. (2006). Reading between the pixels: parent-child ınteraction while reading online storybooks. Early Education & Development, 13(4), 435-451. https://doi.org/10.1207/s15566935eed1304_7
Genc, Z. (2014). Parents’ perceptions about the mobile technology use of preschool aged children. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 146, 55-60.
Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: a research note. Journal of child psychology and psychiatry, 38(5), 581-586.
Güvenir, T., Özbek, A., Baykara, B., Arkar, H., Şentürk, B., & İncekaş, S. (2008). Güçler ve güçlükler anketi'nin (GGA) Türkçe uyarlamasinin psikometrik özellikleri. Turkish Journal of Child and Adolescent Mental Health, 15, 65-74.
Hazar, Z., & Hazar, M. (2017). Digital game addiction scale for children - Çocuklar için dijital oyun bağımlılığı ölçeği. Journal of Human Sciences, 14(1), 203-216.
Horzum, M.B., Ayas, T., & Çakır-Balta, Ö. (2008). Çocuklar için bilgisayar oyun bağımlılığı ölçeği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 76-88.
Johnson, G. M. (2010). Internet use and child development: Validation of the ecological technosubsystem. Journal of Educational Technology & Society, 13(1), 176-185.
Karakoç, F. Y., & Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-49.
Kardaras, N. (2016). Glow kids: How screen addiction is hijacking our kids-and how to break the trance. St. Martin's Press.
Klein, P. S., Nir-Gal, O., & Darom, E. (2000). Use of computers in kindergarten, with or without adult mediation; Effects on children’s cognitive performance and behavior. Computers in Human Behavior, 16(6), 591-608. https://doi.org/10.1016/S0747-5632(00)00027-3
Köse, E. (2017). Bilimsel araştırma modelleri. R. Y. Kıncal (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri (5. baskı) içinde (s. 99-123). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
Kostyrka-Allchorne, K., Cooper, N. R., & Simpson, A. (2017). The relationship between television exposure and children’s cognition and behaviour: A systematic review. Developmental Review, 44, 19-58.
Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation. Psychology Press.
Lieberman, D. A., Bates, C. H., & So, J. (2009). Young children's learning with digital media. Computers in the Schools, 26(4), 271-283.
Lissak, G. (2018). Adverse physiological and psychological effects of screen time on children and adolescents: Literature review and case study. Environmental Research, 164, 149-157. https://doi.org/10.1016/j.envres.2018.01.015
Livingstone, S., Cagiltay, K., & Ólafsson, K. (2015). EU Kids Online II Dataset: A cross”national study of children's use of the Internet and its associated opportunities and risks. British Journal of Educational Technology, 46(5), 988-992.
Mares, M.-L., & Pan, Z. (2013). Effects of Sesame Street: A meta-analysis of children's learning in 15 countries. Journal of Applied Developmental Psychology, 34(3), 140-151. http://dx.doi.org/10.1016/j.appdev.2013.01.001
Marsh, J., Brooks, G., Hughes, J., Ritchie, L., Roberts, S., & Wright, K. (2005). Digital beginnings: Young children’s use of popular culture, media and new technologies. University of Sheffield: Literacy Research Centre.
Martin, K. (2011). Electronic overload: The impact of excessive screen use on child and adolescent health and wellbeing. Perth, Western Australia: Department of Sport and Recreation.
McGee, L. M., Richgels, D. J., McKenna, M. C., Labbo, L. D., Kieffer, R. D., & Reinking, D. (2006). Can technology support emergent reading and writing? Directions for the future. International Handbook of Literacy and Technology, 2, 369-377.
Nir-Gal, O., Klein, P. S. (2004). Computers for cognitive development in early childhood - the teacher’s role in the computer learning environment. Information Technology in Childhood Education Annual, 97-119. https://doi.org/https://dx.doi.org/10.1007/s11655-016-2608-9
Ofcom. (2018). Media nations: UK. Erişim adresi: https://www.ofcom.org.uk/__data/assets/pdf_file/0014/116006/media-nations-2018-uk.pdf
Pallant, J. (2017). Spss kullanma kılavuzu: Spss ile adım adım veri analizi. (Çev. S. Balcı, B. Ahi). Ankara: Anı Yayıncılık.
Plowman, L., Stevenson, O., Stephen, C., & McPake, J. (2012). Preschool children’s learning with technology at home. Computers and Education, 59, 30-37. Elsevier Ltd. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2011.11.014
Rideout, V. (2017). The Common Sense census: Media use by kids age zero to eight. San Francisco, CA: Common Sense Media, 263-283.
Rose, P. (2011). Digital (A) literacy. E-Learning and Digital Media, 8(3), 258-270.
Samuels, P. (2016). Advice on exploratory factor analysis. Birmingham City University. Manuscript in preparation. doi: https://doi.org/10.13140/RG.2.1.5013.9766
Sandal, M. (2015). Sıralayıcı ölçme düzeyi için faktör analizi ve bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Segers, E., & Verhoeven, L. (2002). Multimedia support of early literacy learning. Computers & Education, 39(3), 207-221.
Shute, R., & Miksad, J. (1997). Computer assisted instruction and cognitive development in preschoolers. Child Study Journal, 27(3), 237-253.
Sigman, A. (2012). The impact of screen media on children: a Eurovision for parliament. Improving The Quality Of Childhood İn Europe, 3, 88-121.
Sigman, A. (2017). Screen dependency disorders: A new challenge for child neurology. Journal of the International Child Neurology Association, 17(119), 1-13
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariale statistics. Cambridge: Harper & Row.
Tovey, H. (2007). Playing outdoors: Spaces and places, risk and challenge. McGraw-Hill Education (UK).
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2013). 06-15 Yaş Grubu Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Medya. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15866
Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2018). Associations between screen time and lower psychological well-being among children and adolescents: Evidence from a population-based study. Preventive Medicine Reports, 12, 271-283. https://doi.org/10.1016/j.pmedr.2018.10.003
Ubelacker, S. (1998). Teachers! Parents! Beware of RSI. Erişim adresi: https://pdfs.semanticscholar.org/f197/dcbfe11437a7bb93ed3b6846383141c8b0cc.pdf
Wartella, E., & Jennings, N. (2000). Children and Computers: New Technology. Old Concerns. The Future of Children, 10(2), 31-43. doi:10.2307/1602688
Worthington, R. L., & Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: A content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34(6), 806-838.
Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
Yılmaz, E., Griffiths, M.D. & Kan, A. (2017). Development and validation of Videogame Addiction Scale for Children (VASC). International Journal of Mental Health and Addiction, 15, 869-882.
