Okul öncesi çocuklarda çalışma belleği ve erken okuryazarlık becerilerinin incelenmesi
Anahtar Kelimeler:
Çalışma Belleği, Erken Okuryazarlık, Okul Öncesi DönemÖzet
Bu çalışma, okul öncesi çocukların çalışma belleği ve erken okuryazarlık becerilerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma grubunda okul öncesi eğitime devam eden ve rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen 5-6 yaşındaki 100 çocuk yer almıştır. Veri toplamada, Okul Öncesi Çocuklar İçin Bellek Bataryası ve Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı (EOBDA) kullanılmıştır. Veriler, Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis-H Testi ve Spearman Brown Korelasyon Katsayısı ile analiz edilmiştir. Değişkenler ve ölçek puanları arasında fark olması durumunda, farkın kaynağının belirlenmesinde Tukey Testi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda erkek çocukların Çalışma Belleğinde görsel mekansal bellek becerilerinin kız çocuklarından daha yüksek olduğu bulunmuştur. Çocukların çalışma belleği ve erken okuryazarlık becerileri arasında anlamlı ve pozitif yönde bir korelasyon belirlenmiştir. Özellikle çalışma belleği ve sesbilgisel farkındalık becerileri birbiri ile yakından ilişkili bulunmuştur.
Referanslar
Akoğlu, G., & Acarlar, F. (2014). Gelişimsel dil bozukluklarında söz dizimi anlama ve sözel çalışma belleği ilişkisinin incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 29(73), 89-103.
Allen, E. K., & Cowdery, G. E. (2014). The exceptional child: Inclusion in early childhood education. Nelson Education, 17, 441-468.
Alloway, T. P., Gathercole, S. E., Adams, M. A., Willis, C. E., R. & Lamont, E. (2005). Working memory and phonological awareness as predictors of progress to wards early learning goals at schoolentry. British Journal of Developmental Psychology, 23, 417-426.
Alloway, T. P., & Alloway, R. G. (2010). Investigating the predictive roles of working memory and IQ in academic attaintment. Journal of Experimental Child Psychology, 106, 20-29.
Altınkaynak, Ş. (2019). Okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerilerinin gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 37-49.
Ashcraft, M. H. (2002). Math anxiety: Personal, educational, and cognitive consequences. Current Directions in Psychological Science, 11, 181-185.
Below, J. L., Skinner, H. C., Fearrington, J. Y. & Sorrell, A. C. (2010). Gender differences in earlyliteracy: Analysis of kindergarten through fifth-grade dynamic indicators of basic early literacy skills probes. School Psychology Review, 39 (2), 240-257.
Bourke, L., Davies, S. J., Sumner, E. & Green. C. (2014). Individual differences in the development of early writing skills: testing the unique contribution of visuospatial working memory. Read Writ, 27, 315-335.
Cangöz, B. (2005). Geçmişten günümüze belleği açıklamaya yönelik yaklaşımlara kısa bir bakış. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), 51-62.
Couture, A. E., & McCauley, R. J. (2000). Phonological working memory in children with phonological impairment. Clinical linguistics & phonetics, 14 (7), 499-517.
Demirtaş, Ç. & Ergül, C. (2019). Düşük okuma başarısı gösteren çocuklarda okuma, sesbilgisel farkındalık, hızlı isimlendirme ve çalışma belleği becerilerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(1), 209-240.
Deretarla Gül, E. & Bal, S. (2006). Anasınıfı öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin bakış açıları, sınıf içi kullanılan materyal ve etkinlikler ile çocukların okuma yazmaya ilgilerinin incelenmesi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(2), 33-51.
Doğan, M. (2011). Çocuklarda çalışma belleği, akademik öğrenme ve öğrenme yetersizlikleri. Türk Psikoloji Yazıları, 14(27), 48-65.
Ece, B., Öner, S. & Gülgoz, S. (2020). Toplumsal olaylara dair episodik ve semantik bellek süreçlerinin heyecanlanma düzeyi ile ilişkisinin yaş ve heyecanın ölçüm türü açısından incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları. https://doi.org/10.26650/SP2018-0028.
Gathercole, S. E., Pickering, S. J., Knight, C. & Stegmann, Z. (2004). Working memory skills and educational attainment: Evidence from national curriculum assessments at 7 and 14 years of age. Applied Cognitive Psychology, 18, 1–16.
Gathercole, S. E., Alloway, T. P., Willis, C. & Adams, M. A. (2006). Working memory in children with reading disabilities. Journal of Experimental Child Psychology, 93, 265-281.
Gade, M., Zoelch, C. & Seitz-Stein, K. (2017). Training of visual-spatial working memory in preschool children. Advances in cognitive Psychology, 13(2), 177-187.
Gül, G. (2007). Okuryazarlık sürecinde aile katılımının rolü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(1), 17-30.
Harper, S. N. & Pelletier, J. P. (2007). Gender and language issues assessing early literacy: Group differences in childrens performance on the test of early reading ability. Journal of Psychoeducational Assesment, 26(2), 185-194.
Hill, A. C., Laird, A. R. & Robinson, J. L. (2014). Gender differences in working memory networks: A BrainMapmeta-analysis. Biological Psychology, 102, 18–29.
Holmes, J. & Adams, M. J. (2007). Working memory and children’s mathematical skills: Implications for mathematical development and mathematics curricula. Educational Psychology, 26(3), 339-366.
Holmes, J., Gathercole, S. E. & Dunning, D. L. (2009). Adaptive training leads to sustained enhancement of poor working memory in children. Developmental Science, 12(4), 9-15.
Justice, M. L. & Kaderavek, J. (2002). Using shared storybook reading to promote emergent literacy. Teaching Exceptional Children, 34(4), 8-13.
Justice, M. L. & Pullen, P. C. (2003). Promising ınterventions for promoting emergent literacy skills: Three evidence-based approaches. Topics in Early Childhood Special Education, 23(3), 99-113.
Justice, M. L. & Ezell, H. L. (2004). Print referencing: an emergent literacy enhancement strategy and its clinical applications. Language, Speech, And Hearıng Servıces In Schools, (35), 185-193.
Karaman, G. (2013). Erken okuryazarlik becerilerini değerlendirme araci’nin geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalişmasi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara.
Karakelle, S. & Ertuğrul, Z. (2012). Zihin kuramı ile çalışma belleği, dil becerisi ve yönetici işlevler arasındaki bağlantılar küçük (36-48 ay) ve büyük (53-72 ay) çocuklarda farklılık gösterebilir mi? Türk Psikoloji Dergisi, 27 (70), 1-21.
Kargın, T., Ergül, C., Büyüköztürk, Ş. & Güldenoğlu, B. (2015). Anasınıfı çocuklarına yönelik erken okuryazarlık testi (erot) geliştirme çalışması. Özel Eğitim Dergisi, 16(3), 237-268.
Kaufman, S. B. (2007). Sex differences in mental rotation and spatial visualizationability: Can they be accounted for by differences in working memory capacity? Intelligence, 35, 211–223.
Lane, H. B., Pullen, P. C., Eisele, M. R. & Jordan, L. (2002). Preventing Reading Failure: Phonological Awareness Assessment and Instruction. Preventıng School Faılure, 46(3), 101-110.
Lee, J. A. C. & Otaiba, S. A (2015). Socioeconomic and gender group differences in early literacy skills: A multiple-group confirmatory factor analysis approach. Educational Research and Evaluation, 21(1), 40-59.
Lejbak, L., Crosley, M. & Vrbancic, M. (2011). A male advantage for spatial and objectbut not verbal working memory using the n-back task. Brain and Cognition, 76, 191–196.
MEB. (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara.
Miller, H. & Bichsel, J. (2004). Anxiety, working memory, gender and math performans. Personality and Individual Differences, 37, 591-606.
Obalı, H. (2018). 61-72 aylık çocukların bellek gelişimine bilgisayar animasyonlarıyla verilen bellek eğitiminin etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Oliver, S., Thomas, E., Jochen, B., Christoph, K., Eric, M. & Linda, C. (2000). Gender differences in the functional organization of the brain for working memory. NeuroReport, 11, 2581-2585.
Özyürek, A. & Ömeroğlu, E. (2013) Bellek eğitimi programının altı yaşındaki çocukların bellek gelişimine etkisinin incelenmesi. Eğitim ve bilim, 38, 168.
Pauls, F., Petermann, F. & Lepach, A. C. (2013). Gender differences in episodic memory and visual working memory including the effects of age. Memory, 21(7), 857-874.
Prochnow, J. E., Tunmer, W. E. Chapman, J. W. & Greaney, K. T. (2001). A longitudinal study of early literacy achievement and gender. New Zealand Journal of Educational Studies, 36(2), 221-236.
Rojas Barahona, C. A., Förster, C. E., Moreno-Rios, S. & McClelland, M. M. (2015). Improvement of working memory in preschoolers and its impact on early literacy skills: A study in deprived communities of rural and urban areas. Early Education and Development, 26, 871–892.
Sokal, L. & Piotrowski, C. (2011). My Brother’s Teacher? Siblings and Literacy Development in the Home. Hindawi Publishing Corporation Education Research International, 2-6.
Sözen, D. (2005). Sbst sözel bellek ve wms görsel bellek testleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(8), 73-83.
Speck, O., Ernst, T., Braun, J., Koch, C., Miller, E., & Chang, L. (2000). Gender differencesin the functional organization of the brain for working memory. NeuroReport, 11, 2581–2585.
Storch, S. A. & Whitehurst, G. J. (2002). Oral language and code-related precursors to reading: Evidence from a longitudinal structural model. Developmental Psychology, 38:934–947.
Strickland, D. S., Morrow, M. L., Neuman, S. B., Roskos, K., Schickedanz, A. J. & Vukelich, C. (2004). The role of literacy in early childhood education. The Reading Teacher, 58(1), 86-100.
Swanson, H. L. & Ashbaker, M. H. (2000). Working memory, short-term memory, speech rate, word recognition and reading comprehension in learning disabled readers: Does the executive system have a role? Department of Educational Psychology, 28(1), 1-30.
Swanson, H.L., Zheng, X. & Jerman, O. (2009). Working Memory, Short-Term Memory, and Reading Disabilities. Journal of Learning Disabilities, 42(3), 260-87.
Şimşek Çetin, Ö. & Alisinanoğlu, F. (2013). Okul öncesi dönemdeki çocukların yazı farkındalığını değerlendirme kontrol listesi’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 15-27.
Welsh, J. A., Nix, R. L., Blair, C., Bierman, K. L. & Nelson, K. E. (2010). The development of cognitive skills and gains in academic school readiness for children from low-ıncome families. Journal of Educational Psychology, 102(1), 43-53.
Woodrome, S. E. & Johnson, K. E (2009). The role of visual discrimination in the learning-to-read process. Read Writ, 22, 117-131.
Yıldız, M., Ataş, M., Aktaş, N., Yekeler, A. D. & Dönmez, T. (2015). Çocuklar ne yazıyor? Okulöncesi dönemde yazı algısının gelişimi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 1131-1152.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Telif Hakkı (c) 2022 Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
