Kardeş kıskançlığı ve kardeşe uyum sorunu yaşayan çocuklar için Bibliyoterapi
Anahtar Kelimeler:
Kardeş Kıskançlığı, Kardeş Uyum Sorunu, Bibliyoterapi, Gelişimsel Bibliyoterapi, Resimli Hikâye KitaplarıÖzet
Bu araştırmada, okul öncesi dönem 3-6 yaş çocuklarına yönelik olarak yayınlanan ve kardeş kıskançlığı konusunu ele alan resimli hikâye kitaplarının bibliyoterapide kullanım açısından uygunluğunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Veriler, amaçsal örnekleme yöntemi ile kardeş kıskançlığını/ilişkilerini konu alan ve belirli kriterleri karşılayan 17 resimli hikâye kitabından doküman analizi aracılığıyla elde edilmiştir. Bu nitel araştırmada kitaplardan elde edilen veriler, bibliyoterapi temaları altında (özdeşim, katarsis ve içgörü-bütünleşme) kod ve kategoriler belirlenerek içerik analizi aracılığıyla yorumlanmıştır. Analiz sonucunda, incelenen kitaplarda yeni bir kardeşin doğumu veya var olan kardeşlerle yaşanan olumlu ve olumsuz ilişkilerin ele alındığı görülmüştür. İncelenen kitaplar, çocukların kardeş kıskançlığı, kardeşe uyum sorunlarına yönelik olarak bibliyoterapide kullanıma uygun bulunmuş ve makale sonunda bibliyoterapide kullanılabilecek çocuk kitaplarının örneği sunulmuştur.
Referanslar
Alat, K. (2002) Traumatic events and children how early childhood educators can help. Childhood Education, 79 (1), 2-8.
Aydın, B. (2005) Çocuk ve ergen psikolojisi (2. Baskı). İstanbul: Atlas Yayın Dağıtım.
Braaksma, M. A. H., Rijlaarsdam, G., ve van den Bergh, H. (2002) Observational learning and the effects of model-observer similarity. Journal of Educational Psychology, 94(2), 405–415.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016) Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (20 Baskı). Ankara: Pegem Akademi
Cornett, C. E. ve Cornett, C. F. (1980) Bibliotherapy, the right book at the right time. Bloomington, IN: Phi Delta Kappa Educational Foundation.
Creswell, J. R. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri (S. B. Demir ve M. Bütün çev.) İstanbul: Siyasal Kitabevi (Orijinal eserin yayın tarihi 2013)
DeVries, D. ve Sunden, S. (2019) Bibliotherapy with children who have a sibling with a disability. Journal of Poetry Therapy, 32 (3), 135-155.
Dilidüzgün, S. (2003) Çağdaş çocuk yazını – yazın eğitimine atılan ilk adım. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Forgan, J. W. (2002) Using bibliotherapy to teach problem solving. Intervention in School and Clinic, 38 (2), 75-82.
Gladding, S. T. ve Gladding, C. (1991) The ABCs of bibliotherapy for school counselors. The School Counselor, 39 (1), 7-13.
Glesne, C. (2013) Nitel araştırmaya giriş. (A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Harper, G. (2001) Enfranchising the child: Picture books, primacy, and discourse. Style, 35 (3), 393-409.
Heath, M. A., Sheen, D., Leavy, D., Young, E. L., ve Money, K. (2005) Bibliotherapy: A resource to facilitate emotional healing and growth. School Psychology International, 26, 563-580. DOI:10.1177/0143034305060792
Işıtan, S. (2015) Özel amaçla yazılmış çocuk kitapları. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(4), 471-492.
Karagöz, B. (2015) Kendilik değerini koruma bağlamında çocuk edebiyatı eserlerinin kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (40), 486-493.
Karagül, S. (2018) Çocuk edebiyatı ve bibliyoterapi. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 3 (6), 43-55.
Karp, H. (2006) Mahallenin en mutlu yumurcağı (P. Ersoy Çev.) Yakamoz Yayınları (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1998)
Khalik, A. S. A. (2017) The effectiveness of bibliotherapy as an ıntervention on ımproving aggressive behavior of fifth graders children with emotional and behavioral disorders. International Journal of Psycho-Educational Sciences, 6 (2), 30-35.
Kıral, B. (2020) Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Journal of Social Sciences Institute, |15, 170-189. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1156348
Koçyiğit, F. (2018) Üniversite öğrencilerinde algılanan sosyal destek, anne baba tutumları ve yılmazlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa.
Kramer, L., Noorman, S. ve Brockman, R. (1999) Representations of sibling relationships in young children’s literature. Early Childhood Research Quarterly, 14 (4), 555–574
Labuschagne, A. (2003) Qualitative research - airy fairy or fundamental?. The Qualitative Report, 8(1), 100-103. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2003.1901
Leana-Taşcılar, M. Z. (2016) Bibliyoterapi programının üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin öz saygı düzeylerine etkisi. Balıkesir University the Journal of Social Sciences Institute, 20 (37), 73-95.
Merriam, S. B. (2013) Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan Çev). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2019) Nitel veri analizi (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy Çev). Ankara: Pegem Akademi
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
Newman, K. (2015) Bibliotherapy as an intervention for aggressive elementary children. Brigham Young University.
Öncü, H. (2012) Bibliyoterapi yönteminin okullarda psikolojik danışma ve rehberlik amacıyla kullanılması. TSA, 16 (1), 147-170.
Öner, U. (2007) Bibliyoterapi. Journal of Arts and Sciences, 1 (7), 133-150.
Paktuna Keskin, S. (2012) Davranışlara söz geçirmek. (2. Baskı) İstanbul: Boyut yayıncılık
Pardeck, J. T., ve Pardeck, J. A. (1989) Bibliotherapy: A tool for helping preschool children deal with developmental change related to family relationships. Early Child Development and Care, 47(1), 107-129. https://doi.org/10.1080/0300443890470106
Patton, M. Q. (2014) Nitel Araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir Çev ). Anakara: Pegem Akademi
Prater, A.A., Johnstun, M. A. Taylor, T. M. ve Johnstun, M. R. (2006) Using children's books as bibliotherapy for at-risk students: A guide for teachers. Preventing School Failure 50 (4):5-10 Doı:10.3200/Psfl.50.4.5-10
Rozalski, M., Stewart, A. ve Miller, H. (2010) Bibliotherapy: helping children cope with life's challenges. Kappa Delta Pi Record, 47(1):33-37 DOI:10.1080/00228958.2010.10516558
Sevinç, G. (2019) Ölüm ve bibliyoterapi: Okul öncesi dönemde faydalanılabilecek çocuk kitaplarına yönelik bir içerik analizi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9 (55), 1213-1246.
Shepherd, T.R. ve Koberstain J. (1989) Books, puppets, and sharing: teaching preschool Children to share. Psychology in the Schools, 26 (7), 311-316.
Smith, S. E. (2014) Exploring the impact of bibliotherapy and family literacy bags on elementary students experiencing divorce. Unpublished Master Thesis, University of Central Florida.
Solter, A. J. (2020) Çocuğunuza kulak verin. (A. Cebeneyon Çev.) İstanbul: Doğan Yayıncılık (Orijinal Eserin Yayın Tarihi 1989).
Tolin, D.F. (2001) Case Study: Bibliotherapy and extinction treatment of obsessive-compulsive disorder in a 5-year-old boy. Journal of Amarican Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 40 (9), 1111-1114
Tortamış-Özkaya, B. (2020) Çocuk Ruh Sağlığı. Ankara: Nobel yayıncılık
Turan, L. (2005) Arkadaş edinme güçlüğü çeken çocukların problemlerini çözmede çocuk edebiyatından yararlanma. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (2), 124-135.
Uyar, F. U. (2020) 5-6 Yaş grubu çocuklarda bibliyoterapinin özgüven ve kişiler arası problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Uzmen, F. S. (2001) Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Van Lankveld, J. J. D.M. (1998) Bibliotherapy in the treatment of sexual dysfunctions: A meta-analysis. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 66 (4), 702-708.
Wolpov, R. ve Askov, E. (2001) Widened frameworks and pratice: From bibliotherapy the literacy of testimony and witness. Journal of Adolescent and Adult Literacy, 67 (7), 606-609.
Yavuz, S. (2016) Sihirli öneriler. İstanbul: Pedagoji Yayınları.
Yavuzer, H. (2020) Çocuğunuzun ilk 6 yılı. (38. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011) Nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık
Yörükoğlu, A. (2011) Çocuk ruh sağlığı (31. Baskı) İstanbul: Özgür Yayınları.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Telif Hakkı (c) 2022 Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
