60-72 aylık çocukların mizaç özellikleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Keywords:
Okul öncesi, Mizaç Özellikleri, Problem çözme becerisiAbstract
Araştırmanın amacı, 60-72 aylık çocukların mizaç özellikleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Çalışma grubunu; 2018-2019 eğitim-öğretim yılı İstanbul ili Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi eğitim veren bağımsız okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60-72 aylık 168 çocuktan oluşmaktadır. Çalışmada nicel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmada “Aile Çocuk Demografik Bilgi Formu”, “Çocuklar İçin Kısa Mizaç Ölçeği” ve “Problem Çözme Becerisi Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, çocukların Mizaç Ölçeği Sıcakkanlılık alt boyutundan en yüksek puana sahip oldukları tespit edilirken, en düşük puanı Tepkisellik alt boyutundan aldıkları belirlenmiştir. Sebatkarlık alt boyutunda kız çocuklarının erkek çocuklarına göre daha yüksek puan aldıkları saptanmıştır. Bir diğer ifade ile kızların erkeklere oranla daha fazla sebatkar olduğu belirlenmiştir. Çocukların problem çözme becerisi ile sıcakkanlılık ve sebatkarlık mizaç puanları arasında orta düzeyde pozitif yönlü anlamlı bir ilişki vardır. Ayrıca çocukların tepkisellik mizaç puanları ile problem çözme becerisi arasında negatif yönlü orta düzeyde anlamlı bir ilişkiye rastlanmıştır.
References
Abulizi, X., Pryor, L., Michel, G., Melchior, M., van der Waerden, J. ve EDEN Mother-Child Cohort Study Group. (2017). Temperament in infancy and behavioral and emotional problems at age 5.5: The EDEN mother-child cohort. PLoS ONE, 12(2), Article e0171971.
Akbaba, G. (2017). Beş ve altı yaş çocuklarının duygu düzenlemesinde çocuk mizacıyla anne davranışları arasındaki etkileşimin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Akın Sarı, B. (2018). Mizaç özellikleri ve gelişime etkisi. Türkiye Klinikleri J Child Psychiatry Special Topics, 4(1), 5-9.
Akın-Sarı, B., İşeri, E., Yalçın, Ö., Akın-Aslan, A. ve Şener, Ş. (2012). Çocuk davranış listesi kısa formunun Türkçe güvenilirlik çalışması ve geçerliliğine ilişkin ön çalışma. Klinik Psikiyatri Dergisi, 15(3):135-143.
Akkaya Ersan, G. (2014). 60-72 aylık çocukların sosyal problem çözme becerilerinin ve akran ilişkilerinin işitsel muhakeme ve işlem becerileri açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Aksoy, A., Güngör Aytar, A. ve Kaytez, N. (2017). Üniversite öğrencilerinin mutluluk ve alçakgönüllülük düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi , 25(3), 1119-1132.
Aksoy, A. ve Özkan, H. (2015). Çocukların bilişsel tempoları ile sosyal problem çözme becerilerinin bazı demografik özellikler açısından incelenmesi (Kırklareli il merkezi örneklemi). Bartın University Journal of Faculty of Education, 4(2), 401-417.
Alabay, E. ve Yağan Güder, S. (2015). Hazır planlarda yer alan fen etkinliklerinin okul öncesi eğitim programı temel özellikleri açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4, 1-21.
Altan, Ö. (2006). The effects of maternal socialization and temperament on children’s emotion regulation. (Unpublished master thesis). Koç University, İstanbul.
Altun Nalbant, A. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5 yaş çocukların mizaç, sosyal yetkinlik özellikleri ile çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Arı, C. (2018). Okul öncesi dönem 5 yaş çocuklarının mizaç özellikleri ile sosyal konumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Arslan, H. (2020). 36-60 aylık çocuğu olan annelerin tutumlarının çocukların gelişimi, mizacı ve bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aslan, E., Aktan, E. ve Kamaraj, İ. (2013). Anaokulu eğitiminin yaratıcılık ve yaratıcı problem çözme becerisi üzerindeki etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(9), 37-48.
Atayeter, B. ve Yaşar Ekici, F. (2020, Şubat). Ebeveynlerı̇n bı̇lı̇şsel esneklı̇k ve mükemmelı̇yetçı̇lı̇k düzeylerı̇ ile okul öncesı̇ dönem çocuklarının mı̇zaç özellı̇klerı̇ arasındakı̇ ilı̇şki. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Bilimleri Sempozyumunda sunulan bildiri, Uluslararası Balkan Üniversitesi, Üsküp.
Aytar, A. ve Aksoy, F . (2014). Anne kişiliği ve çocuğun mizaç özelliği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 237-251.
Bee, H. ve Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi (1. Basım). (Çev. Gündüz, O.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Bould, H., Araya, R., Pearson, R. M., Stapinski, L., Carnegie, R. ve Joinson, C. (2014). Association between early temperament and depression at 18 years. Depression and Anxiety, 31(9), 729-736.
Bozkurt Yükçü, Ş. (2017). Bağımsız anaokullarına devam eden çocukların duygu düzenleme ve sosyal problem çözme becerileri ile ebeveynlerinin duygusal okuryazarlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Carrasco, M. A., Delgado, B. ve Holgado-Tello, F. P. (2020). Children’s temperament: A bridge between mothers’ parenting and aggression. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(17), 6382.
Craig, G. ve Dunn, W. (2007). Understanding human development. New Jersey: Pearson, Prentice Hall
Çam, S. ve Tümkaya, S. (2007). Kişilerarası problem çözme envanteri'nin (KPÇE) geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(8), 95-111.
Daggul, H. C. ve Işık Gürşımşek, A. (2019). Investigating pre-school children's self-regulation skills in terms of various variables in Northern Cyprus. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 9(2), 491-522.
De Fruyt, F., Van De Wiele, L. ve Van Heeringen, C. (2000). Cloninger’s Psychobiological Model of Temperament and Character and the Five-Factor Model of Personality. Personality and Individual Differences, 29(3), 441-452.
Demirtaş, H. ve Dönmez, B. (2008). Ortaöğretimde görev yapan öğretmenlerin problem çözme becerilerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16) , 177-198.
Dereli-İman, E. (2013). Çocuklar İçin Sosyal Problem Çözme Ölçeği’nin 6 yaş grubu İçin Türkiye uyarlaması ve okul öncesi davranış problemleri ile sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 479-498.
Dinçer, Ç. (1995). Anaokuluna devam eden 5 yaş grubu çocuklarına kişiler arası problem çözme becerilerinin kazandırılmasında eğitimin etkisinin incelenmesi. (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dinçer, Ç., Güneysu, S.ve Etikan, İ. (1997, Mayıs). 54- 78 aylık çocukların kişiler arası problemlere getirdikleri çözümleri etkileyen faktörler. 1.Ulusal Çocuk Gelişim Kongresinde sunulan sözlü bildiri, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Doğan E. (2013). Okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel stillerinin anne davranışları açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Eisenberg, N. ve Spinrad, T. L. (2014). Multidimensionality of prosocial behavior: Rethinking the conceptualization and development of prosocial behavior. In L. M. Padilla-Walker & G. Carlo (Eds.), Prosocial development: A multidimensional approach (p. 17-39). Oxford University Press.
Erdem, A. R. ve Yazıcıoğlu, A. (2015). Öğretmen adaylarının problem çözme becerileri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişki. Opus, 5(9), 27-41.
Erkan, Z. ve Avcı, R. (2014). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri: Mizaç ve karakter özelliklerinin rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 84-94.
Eyyaz, A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının problem çözme becerilerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğretim ve Araştırma Enstitüsü, Gazimağusa.
Fountoulakis, K. N. ve Gonda, X. (2019). Modeling human temperament and character on the basis of combined theoretical approaches. Ann Gen Psychiatry, 18, 21.
George, D. ve Mallery, P. (2010) SPSS for Windows Step by step a simple guide and reference 17.0 update. 10th Edition, Boston: Pearson.
Gülay, H. (2009). Okul öncesi dönemde akran ilişkiler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 82-93.
Güneysu, S. (1982). Ana-babaların çocuklarına karşı tutumları ve çocuktaki davranış problemleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Güven, Y. ve Karasulu Kavuncuoğlu, M. (2020). Okul öncesi dönem çocukların yaratıcılık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 37-53.
Hamarta, S. (2007). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin sosyal problem çözme becerilerinin algılanan anne-baba tutumları açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Kapıkıran, N. , Acun Kapıkıran, N., İvrendi, A. ve Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarında sosyal beceri: durum saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19), 19-27.
Karakuş, N. (2017). 60-72 ay çocukların sosyal problem çözme becerilerinin anne tutumları açısından incelenmesi. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Karasar, N. (2011). Araştırmalarda rapor hazırlama. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Kaytez, N. ve Kadan, G. (2017, Kasım). Okul öncesi dönemdeki çocukların mizaç özellikleri ile duygu düzenleme becerilerinin incelenmesi. Presented at the 3rd International Congress on Education,Distance Education and Educational Technology- ICDET, İstanbul Aydın Üniversitesi, Antalya.
Köycekaş, A. (2019). Çocukların mizaç özellikleri ile oyun davranışlarının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kunt, B. (2016). 60-72 ay okul öncesi öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
Kyrios, M. ve Prior, M. (1990). Temperament, stress and family factors in behavioural adjustment of 3-5-year-old children. International Journal of Behavioral Development, 13(1), 67-93.
Laosa, L. M. (1982). The sociocultural context of evaluation. In B. Spodek (Ed.), Handbook of research in early childhood education (pp. 501-520). New York: Free Press.
Lee, H. W., Choi, J.-S., Shin, Y.-C., Lee, J.-Y., Jung, H. Y. ve Kwon, J. S. (2012). Impulsivity in internet addiction: A comparison with pathological gambling. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(7), 373-377.
Lim, J.-A., Gwak, A. R., Park, S. M., Kwon, J.-G., Lee, J.-Y., Jung, H. Y., ”¦ Choi, J.-S. (2015). Are Adolescents with Internet Addiction Prone to Aggressive Behavior? The Mediating Effect of Clinical Comorbidities on the Predictability of Aggression in Adolescents with Internet Addiction. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 18(5), 260-267.
MacNeill, L. A. ve Pérez”Edgar, K. (2020). Temperament and emotion. The Encyclopedia of Child and Adolescent Development, 1-12.
Mäntymaa, M., Puura, K., Luoma, I., Latva, R., Salmelin, R. K. ve Tamminen, T. (2012). Predicting internalizing and externalizing problems at five years by child and parental factors in infancy and toddlerhood. Child Psychiatry and Human Development, 43(2), 153-170.
Mutlu, E. (2020). 36-72 aylık çocukların mizaç tipi ile doğal oyun oynama eğilimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Okan Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Neitzel, C. ve Stright, A. D. (2004). Parenting behaviours during child problem solving: The roles of child temperament, mother education and personality, and the problem-solving context. International Journal of Behavioral Development, 28(2), 166-179.
Oğuz, V. ve Köksal Akyol, A. (2014). Problem Çözme Becerisi Ölçeği (PÇBÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çukurova University Faculty of Education Journal, 44(1), 105-122.
Osanmaz, M. S. B. ve Akman, B. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin eğitim programları içerisinde kullandıkları planlardaki değerlendirme boyutlarının incelemesi. Pegem Atıf İndeksi, 81-94.
Özdemi̇r, S. (2014). 5-6 yaş grubu çocukların serbest zaman etkinliklerindeki oyun ve oyuncak tercihlerinin incelenmesi . Journal of Educational Science, 2(2) , 1-15.
Özdoğan, B., Ak, A. ve Soyutürk, M. (2005). Dikkat eksikliği hiperaktivite/aşırı hareketlilik bozukluğu olan çocukların eğitiminde öğretmen el kitabı. Ankara: MEB Devlet Kitapları Müdürlüğü.
Özmen, D. (2013). 5-6 yaş grubu çocukları akran ilişkilerinin sosyal problem çözme açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Özyürek, A. ve Begde, Z. (2016). Öğretmen ve anne-baba tutumlarının okul öncesi dönem çocuklarının problem çözme becerilerine etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 5(1) , 204-232.
Özyürek, A., Çetin, A., Şahin, D., Yıldırım, R. ve Evirgen, N. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarda problem çözme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 3(2), 32-41.
Prior, M. R., Sanson, A. V. ve Oberklaid, F. (1989). The Australian temperament project. In G. A. Kohnstamm, J. E. Bates, & M. K. Rothbart (Eds.), Temperament in childhood (p. 537-554). John Wiley & Sons.
Prior, M., Bavin, E., Cini, E., Eadie, P. ve Reilly, S. (2011). Relationships between language impairment, temperament, behavioural adjustment and maternal factors in a community sample of preschool children. International Journal of Language & Communication Disorders, 46(4), 489-494.
Prior, M., Smart, D., Sanson, A. ve Oberklaid, F. (2001). Longitudinal predictors of behavioural adjustment in pre-adolescent children. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 35(3), 297-307.
Putnam, S. P., Sanson, A. V. ve Rothbart, M. K. (2002). Child temperament and parenting. In M. H. Bornstein (Ed.), Handbook of parenting: Children and parenting (p. 255-277). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Rothbart, M. K. ve Bates, J. E. (2006). Temperament. In N. Eisenberg, W. Damon, & R. M. Lerner (Eds.), Handbook of child psychology: Social, emotional, and personality development (p. 99-166). John Wiley & Sons, Inc.
Rothbart, M. K., Derryberry, D. ve Hershey, K. (2000). Stability of temperament in childhood: Laboratory infant assessment to parent report at seven years. In V. J. Molfese & D. L. Molfese (Eds.), Temperament and personality development across the life span (p. 85-119). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Rothbart, M.K. ve Derryberry, D. (1981). Development of individual differences in temperament Advances In Development Psychology. Mahwah (NJ): Lawrence Erlbaum Associates.
Rubin, K. H., Stewart, S. L. ve Coplan, R. J. (1995). Social withdrawal in childhood: Conceptual and empirical perspectives. Advances in Clinical Child Psychology, 17, 157-196.
Sanson, A., Hemphill, S.A. ve Smart, D. (2004). Connections between temperament and social development: A Review. Social Development, 13(1), 142-710.
Santos, C., Monteiro, L., Ribeiro, O. ve Vaughn, B. E. (2020). Children’s play profiles: Contributions from child’s temperament and father’s parenting styles in a Portuguese sample. Frontiers in Psychology, 11.
Séguin, D. G. ve MacDonald, B. (2016). The role of emotion regulation and temperament in the prediction of the quality of social relationships in early childhood. Early Child Development and Care, 188(8), 1147-1163.
Sylva, K., Melhuish, E., Sammons, P., Siraj-Blatchford, I. ve Taggart, B. (2004). The Effective Provision of Pre-school Education (EPPE) Project: Findings from pre-school to end of key stage 1. Nottingham, United Kingdom: Department for Education and Skills.
Şeker, R., Çınar, D. ve Özkaya, A. (2004, Temmuz). Çevresel faktörlerin üniversite öğrencilerinin başarı düzeylerine etkisi. 8. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sunulmuş sözlü bildiri, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Terzi, Ş. (2003). Altıncı sınıf öğrencilerinin kişiler arası problem çözme beceri algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1 (2).
Tezel Şahin, F., Akıncı Coşgun, A. ve Aydın Kılıç, Z. N. (2017). Babaların çocuklarıyla vakit geçirme durumlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 319-343.
Thomas, A. ve Chess, S. (1986). The New York Longitudinal Study: From infancy to early adulthood. In R. Plomin & J. Dunn (Eds.), The study of temperament: Changes, continuities and challenges. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Ummanel, A. (2007). Okul öncesi çocukların sosyal kabulünün mizaç özellikleri, gelişim düzeyi, duygusal-davranışsal sorunlar ve ebeveyn kabul-reddi açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Waddell, J. T., Blake, A. J., Sternberg, A., Ruof, A. ve Chassin, L. (2020). Effects of observable parent alcohol consequences and parent alcohol disorder on adolescent alcohol expectancies. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 44(4), 973-982.
Yağmurlu, B. ve Sanson, A. (2009). Parenting and temperament as predictors of prosocial behaviour in Australian and Turkish Australian children. Australian Journal of Psychology, 61(2), 77-88.
Yılmaz, E. (2012). 60-72 Aylık çocukların duyguları anlama becerilerinin sosyal problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yılmaz, E. (2016). 48-72 aylık çocuklara yönelik Sosyal Problem Çözme Becerileri Ölçeği'nin geliştirilmesi. (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yoleri, S. (2014). Çocuklar için Mizaç Değerlendirme Bataryası Gözden Geçirilmiş Ebeveyn Formu’nun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 11(2), 221-237.
Published
How to Cite
Issue
Section
Copyright (c) 2022 Journal of Early Childhood Studies
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
