Öğretmen adaylarının çocuk katılım hakkına ilişkin farkındalıklarının değerlendirilmesi

https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967201932169

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Çocuk, Çocuk Hakları, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, Katılım, Çocuğun Katılım Hakkı

Özet

Bir toplumda insan haklarına saygının temeli, çocukların haklarına saygıyla başlar. Çocuk haklarını en kapsamlı şekilde açıklayan yasal düzenleme Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Haklarına Dair Sözleşmedir. Türkiye de bu sözleşmeyi 1990’da imzalamıştır. Çocuk ve çocukluk dönemine yönelik algı, tutum ve uygulamalara ilişkin hukuki düzenlemeler de 1995 yürürlüğe konulmuştur. Katılım hakkının küçük çocuklar tarafından daha görünür, erişilebilir ve uygulanabilir olmasını sağlamak, soyut bir kavram olmaktan çıkarılarak mümkün olabilir. Bunu sağlamak için katılım hakkının odak noktada olduğu çocuk merkezli anlayışın, eğitim ortamlarına yansıtılması gerekmektedir. Öğretmenler, çocukların temel haklarını elde etmeleri için uygun eğitim ortamlarını yaratan ve model teşkil eden kişiler oldukları için hizmete başlamadan önce çocuk katılım hakkına ilişkin farkındalıklarının arttırılması önemlidir. Bu nedenle çalışmada çocuk hakları çerçevesinde öğretmen adaylarının katılım farkındalığına odaklanılmış ve öğretmen adaylarının çocuk katılım farkındalıkları cinsiyet ve öğrenim görülen alan değişkenleri göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir. Araştırmaya devlet üniversitesine bağlı eğitim fakültesinde öğrenim gören 323 öğretmen adayı dâhil edilmiştir.   Araştırma verilerini toplamak için Çocuk Katılımı Farkındalık Ölçeği kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının çocuk katılım hakkı farkındalıklarının beklenen düzeyden düşük olduğu saptanmıştır.  

Referanslar

Akyüz, E. (2001). Çocuk hakları sözleşmesinin temel ilkeleri ışığında çocuğun eğitim hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 151, 3-24.

Akyüz, E. (2010). Çocuk Hukuku. Ankara, Pegem Akademi Yayınları.

Atılgan, A., & Ümit Atılgan, E. (2009). Çocuk hakları paradigması ve çocuk ceza yargılamasına hâkim olan ilkeler açısından Türkiye’deki düzenleme ve uygulamaların değerlendirilmesi. Ankara, İnsan Hakları Ortak Platformu Yayınları.

Bağlı, M. T. (2013). Ara-disiplin olarak vatandaşlık ve insan hakları eğitimi: ilköğretim öğrencilerinin insan haklarına ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 38 (169), 297-310.

Barber, T. (2007). Young people and civic participation: A conceptual review. Youth and Policy, 96, 19-40.

Barber, T. (2009). Participation, citizenship, and well-being: Engaging with young people, making a difference. Young, 17 (1), 25-40.

Bellamy, C. (2002). The State of the World's Children 2003. (Erişim 10 Haziran 2019) https://www.unicef.org/sowc/archive/ENGLISH/The%20State%20of%20the%20World%27s%20Children%202003.pdf

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi (2009). Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi'nin çocuk haklarına dair sözleşme'ye ilişkin genel yorumları, 2008-2011. Ankara: Uluslararası Çocuk Merkezi ICC Çocuk Hakları Serisi, 10. (Erişim 10 Haziran 2019) http://www.cocukhaklariizleme.org/wp-content/uploads/GCs-11-12-13-2008-2011.pdf

Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi, 1-360.

Checkoway, B. (2012). Youth participation and community change: An introduction. In Youth participation and community change (pp. 9-18). Routledge.

Commons, C. (2012). Participation models. Citizens, youth, online. A chase through the maze. Accessed January, 8 (2018), 100-115.

Daniels-Simmonds, L. (2009). Early childhood professionals' beliefs and practices regarding the rights of young children to express views and to be heard. Unpublished Doctoral Thesis.Texas Woman University: Texas.

Değirmencioğlu, S. (2010). Tersten katılım: katılım hakkı üzerine bir değerlendirme. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 20. Yılında Türkiye’de Çocuk Hakları. Ankara: Maya Akademi ve Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi Yayını.

Erbay, E. (2013). Çocukların katılım hakkı üzerine bir Türkiye değerlendirmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 38-54.

Erdoğan, O. (2011). Çocuk Hakları. Acar Basım. İstanbul.

Franklin, B. (Ed.). (2001). The new handbook of children's rights: Comparative policy and practice. Routledge.

Funk, A., Van Borek, N., Taylor, D., Grewal, P., Tzemis, D. & Buxton, J. A. (2012). Climbing the “ladder of participation”: engaging experiential youth in a participatory research project. Canadian Journal of Public Health, 103 (4), 288-292.

George, D., & Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 23 step by step: a simple guide and reference. Routledge.

Gören, Z. (2012). Çocukların temel haklarının anayasal garantisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 45- 105.

Gürkan, T. & Koran, N. (2014). 36-72 aylık çocuklar için okul öncesi eğitim programının çocuğun katılım hakkına yer verme durumu açısından incelenmesi. Journal of Teacher Education and Educators, 3 (2), 203-226.

Hännikäinen, M. & Rasku”Puttonen, H. (2010). Promoting children’s participation: the role of teachers in preschool and primary school learning sessions. Early Years, 30 (2),147-160.

Hart, R. A. (1992). Children's participation: From tokenism to citizenship. Innocenti Essay (4). UNICEF International Child Development Centre, Florence, Italy.

Hart, R. A. (2008). Stepping back from ‘The ladder’: Refl ections on a model of participatory work with children. In Participation and learning (pp. 19-31). Springer, dordrecht.

Hart, R. A. (2013). Children's participation: The theory and practice of involving young citizens in community development and environmental care. Routledge.

Holdsworth, R. (2001). Youth participation. In Charting the Course: ACT and South-East NSW Regional Youth Services Conference.

Karaman-Kepenekçi, Y. (1999). Eğitimcilerin İnsan Haklarına yönelik tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32.

Karsten, A. (2012). Participation Models: Citizens, Youth, Online: A Chase through the Maze (2nd edn). Community Engagement in Online Higher Education, 127.

Kırımsoy, E., Acar, H., Sevük, H. Y., Kaynak, H., Aydın, M., Antakyalıoğlu, Ş. & Acar, Y. B. (2013). Çocuk adalet sistemi çalışanları eğitim programı. Sosyal Çalışma Görevlileri için Eğitim Kitabı.

Kor, K. (2013). Okul öncesi öğretmenlerin Çocuk Hakları konusundaki görüşlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.

Koran, N. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların katılım hakkı konusundaki uygulamalarının öğretmen adayı gözlemlerine göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Girne Amerikan Üniversitesi, Girne.

Kurt, S. L. (2015). Çocuk haklarına ilişkin temel uluslararası belgeler ve Türkiye uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (36), 99-127.

Lansdown, G. (2005). Can You Hear Me? The Right of Young Children to Participate in Decisions Affecting Them. Working Papers in Early Childhood Development, No. 36. Bernard van Leer Foundation. PO Box 82334, 2508 EH, The Hague, The Netherlands.

Mason, J. & Urquhart, R. (2001). Developing a model for participation by children in research on decision making. Children Australia, 26 (4), 16-21.

Matthews, H. (2003) ‘Children and Regeneration: Setting an Agenda for Community Participation and Integration’. Children and Society, 17 (4), 264-276

Moore, L. & Kirk, S. (2010). A literature review of children’s and young people’s participation in decisions relating to health care. Journal of Clinical Nursing, 19 (15”16), 2215-2225.

Ökten, Å . (2009). Toplumsal cinsiyet ve iktidar: güneydoğu anadolu bölgesi'nin toplumsal cinsiyet düzeni. Journal of International Social Research, 2 (8),301-312.

Polat, B. D., Ersoy, Ö. A. & Toran, M. (2017). Çocuk katılımı farkındalık ölçeği (ÇKFÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1 (2), 186-215.

Reed, M. S., Vella, S., Challies, E., de Vente, J., Frewer, L., Hohenwallner”Ries, D. & Van Delden, H. (2018). A theory of participation: what makes stakeholder and public engagement in environmental management work? Restoration Ecology, 26, 7-17.

Schalkers, I., Parsons, C. S., Bunders, J. F. & Dedding, C. (2016). Health professionals' perspectives on children's and young people's participation in health care: a qualitative multihospital study. Journal of clinical nursing, 25 (7-8), 1035-1044.

Sheridan, S. & Samuelsson, P. (2001). Children's conceptions of participation and influence in preschool: A perspective on pedagogical quality. Contemporary Issues in Early childhood, 2, (169-194).

Shier, H. (2001). Partways to Participation: Openings, opportunities and obligations. Children and Society, 15, 107-117.

Sinclair, R. (2004) ‘Participation in Practice: Making it Meaningful, Effective and Sustainable’, Children and Society, 18 (2), 106-118.

Şahin, S. & Polat, O. (2012). Türkiye’de ve Dünyadaki gelişmiş ülkelerde çocuk katılım hakkı algısının ve uygulamalarının karşılaştırılması. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 275-282.

Thomas, N. (2007). Towards a theory of children's participation. International Journal of Children’s Rights, 15 (2), 199.

Topuzoğlu, Y. (2004). Mağdur çocukların hukuksal konumu. Çocuk hakları, (s.15-22) İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.

Topçuoğlu, R. A. (2019). Türkiye’de göçmen çocukların katılım hakkı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 408-430.

Tregeagle, S. & Mason, J. (2008). Service user experience of participation in child welfare case management. Child and Family Social Work, 13 (4), 391-401.

Tuzcuoğlu, N. & Tuzcuoğlu, S., (2007). Çocuğun Cinsel Eğitimi; Anne Ben Nasıl Doğdum (4. Baskı). Morpa Kitabevi, İstanbul.

Uçuş, Ş. (2014). Çocuk hakları eğitimi programının hazırlanması ve değerlendirilmesi: uygulama öğretmeninin ve katılımcıların görüşleri. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 3 (2), 1-24.

UNICEF. (2001). The participation rights of adolescents: A strategic approach. United Nations Children’s Fund 3 United Nations Plaza. New York, USA.

UNICEF. (2004). The state of the world's children; Childhood under threat. UNICEF.

UNICEF. (2009). The state of the world’s children, special edition. Statistical Tables. New York, NY, USA:

UNICEF. (2014). Sayılarla Dünya Çocuklarının Durumu: Her Çocuk Önemlidir: Eşitliklerin Ortaya Konulması, Çocuk Haklarının İleriye Götürülmesi. (Erişim 30 Mayıs, 2019). http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/UNICEF%20SOWC%202014%20web.pdf

Yayınlanmış

2019-10-04

Nasıl Atıf Yapılır

Yüksel, B., & Yazıcı, Z. (2019). Öğretmen adaylarının çocuk katılım hakkına ilişkin farkındalıklarının değerlendirilmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 457–477. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967201932169

Sayı

Bölüm

Araştırma Makaleleri