60-72 ay arası çocuklarda erken okuryazarlık becerileri ile bilişsel değerlendirme sistemi arasındaki ilişkinin incelenmesi
Anahtar Kelimeler:
Erken okuryazarlık, Sözcük bilgisi, Harf bilgisi, Sesbilgisel farkındalık, Dinlediğini anlama, Bilişsel değerlendirme sistemi, Pass teorisiÖzet
Bu çalışmanın amacı 60-72 ay arası çocukların sözcük bilgisi, sesbilgisel farkındalık, harf bilgisi, dinlediğini anlama olarak ifade edilen erken okuryazarlık beceriyle, planlama, eşzamanlı, dikkat ve ardıl olarak tanımlanan bilişsel değerlendirme sisteminin temel boyutları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu amaçla çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın katılımcılarını İstanbul ilinde okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 60-72 ay arası 124 çocuk oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Erken Okuryazarlık Testi (EROT), ve Bilişsel Değerlendirme Sistemi- (Cognitive Assesment System (CAS) ) kullanılmıştır. Yapılan istatistiki analizler sonucunda sözcük bilgisi ile bilişsel performans sistemi arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Bilişsel değerlendirme sistemi sözcük bilgisinin % 30’unu , ses bilgisel farkındalık becerisinin % 47’sini, harf bilgisinin % 23’ünü yordadığı görülmüştür. Buna karşın bilişsel performans sisteminin dinlediğini anlama becerisinin yordayıcısı olmadığı görüşmüştür. Erken okuryazarlık becerilerinin bilişsel performans sisteminin tüm alt boyutlarının %36’sını yordadığı görülmüştür. Çalışmanın bulguları alan yazındaki bilgiler doğrultusunda tartışılmıştırReferanslar
Anthony, J. L., & Francis, D. J. (2005). Development of phonological awareness. Current directions in psychological Science, 14(5), 255-259. https://doi.org/10.1111/j.0963-7214.2005.00376.x
Diken, H. D. (Ed.). (2012). Erken çocukluk eğitimi (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Ergin, T. (2003) Bilişsel Değerlendirme Sistemi (Cognitive Assessment System-CAS) Beş Yaş Çocukları Üzerinde Geçerlik, Güvenirlik ve Norm Çalışması. (yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul
Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Sarıca, A.D. ve Bahap-Kudret, Z. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “Erken Okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. İlköğretim Online, 13(4), 1449-1472. doi: 10.17051/io.2014.71858
Gander, M. ve Gardiner, H. (2015) Çocuk ve Ergen Gelişimi (8. Basım). (Dönmez, ve Çelen, N., Çev) Ankara: İmge Kitabevi (Orijinal çalışma basım yılı 2004)
Gök, N.F. (2013) Anaokullarında erken okuryazarlık çevresinin değerlendirilmesi ve sınıf ortamının çocukların erken okuryazarlık davranışlarına etkisi.(yayımlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara
Justice, L. and Ezell, H. (2004). Print Referencing: An Emergent Literacy Enhancement Strategy and its Clinical Applications. Language, Speech, and Hearing Services in School. 35( 185-193). doi:10.1044/0161-1461(2004/018)
Joseph, L. M., McCachran, M. E., & Naglieri, J. A. (2003). PASS cognitive processes, phonological processes, and basic reading performance for a sample of referred primary”grade children. Journal of Research in Reading, 26(3), 304-314. https://doi.org/10.1111/1467-9817.00206
Karaman, G., (2013). Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracının Geliştirilmesi, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.(yayımlanmamış doktora tezi),Gazi Üniversitesi, Ankara
Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel yayın, 25.
Kargın, T., Ergül, C., Büyüköztürk, Ş., & Güldenoğlu, B. (2015). Anasınıfı çocuklarına yönelik Erken Okuryazarlık Testi (EROT) geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16(03), 237-268. Doi: 10.1501/Ozlegt_0000000231
Kargın, T., Güldenoğlu, B., & Ergül, C. (2017). Anasınıfı Çocuklarının Erken Okuryazarlık Beceri Profili: Ankara Örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 18-1, 61-87 https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.299868
Lonigan C. J., Schatschneider C., & Westberg L. (2008). Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel. In Identification of children’s skills and abilities linked to later outcomes in reading, writing, and spelling (pp. 55-106). Washington, DC: National Institue for Literacy. https://lincs.ed.gov/publications/pdf/NELPReport09.pdf
Neuman,S.B (2014) Neuman, S. B., & Dickinson, D. K. (Eds.) (2001). Handbook of early literacy research. New York: Guilford Publications
Naglieri, J. A., & Kaufman, J. C. (2001). Understanding intelligence, giftedness and creativity using the PASS theory. Roeper review, 23(3), 151-156. https://doi.org/10.1080/02783190109554087
Senemoğlu, N. (2012). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim (21 b.). Ankara: PEGEM Akademi Yayınları.
Spira, E. G., Bracken, S. S., & Fischel, E. J. (2005). Predicting improvement after first-grade reading difficulties: The effects of oral language, emergent literacy, and behavior skills. Developmental Psychology, 41, 225- 234. Doi: 10.1037/0012-1649.41.1.225
Stegelin, D. A. (2002). Early literacy education: First steps to dropout prevention. Clemson University: National Dropout Prevention Center and Network https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED472188.pdf
Van Viersen, S., de Bree, E. H., Verdam, M., Krikhaar, E., Maassen, B., van der Leij, A., & de Jong, P. F. (2017). Delayed early vocabulary development in children at family risk of dyslexia. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 60(4), 937-949. doi: 10.1044/2016_JSLHR-L-16-0031
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Telif Hakkı (c) 2022 Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
