Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk hakları ve çocuk katılım hakkına ilişkin görüşlerinin incelenmesi
Anahtar Kelimeler:
Çocuk hakları, Çocuk katılım hakkı, Okul öncesi öğretmenleri, Erken çocuklukÖzet
Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin çocuk hakları ve çocuk katılım hakkına ilişkin görüşlerini belirlemektir. Durum çalışması olarak desenlenen bu araştırma, Van ilinde görev yapan 30 okul öncesi öğretmeniyle yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak, yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda, öğretmenlerin çocuk hakları denilince daha çok yaşamsal haklar, gelişme hakları, korunma hakları ve katılım haklarına vurgu yaptıkları belirlenmiştir. Öğretmenlerin çocuk katılım haklarına ilişkin en çok çocukların görüşlerini serbestçe ifade etmeleri ve kendileriyle ilgili karar alma süreçlerine katılma haklarını belirttikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin çocuk hakları ve çocuk katılım hakları konusundaki uygulamalarının okul öncesi dönemde öğrenmenin doğasına uygun şekilde gerçekleştiği sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin çocuklara haklarını öğretirken ve çocukların katılım hakkını sağlarken en çok ailelerin geleneksel tutumundan dolayı sorun yaşadıkları belirlenmiştir. Ayrıca, okul öncesi öğretmenlerinin çocukların bilişsel/gelişimsel özellikleri, kendilerini ifade etmede zorlanmaları veya çekingen davranmalarından kaynaklı sorun yaşadıkları ortaya çıkmıştır.Referanslar
Adhikari, H. (2016). Children’s participation decision making process in the family affairs of female commercial sex workers (FCSWS) and its’ impact. Journal of Alternative Perspectives in the Social Sciences, 8(1), 99-111.
Akbar, S., Hameed, A., Khan, M. M., & Siddiqui, K. (2019). Sensitivity level of educational administrators towards child rights. Review of Economics and Development Studies, 5(1), 67-78.
Akgül, M. Ş. (2015). İlkokul öğrenci velilerinin çocuk haklarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Akyüz, E. (2015). Ulusal ve uluslararası hukukta çocuk haklarının ve güvenliğinin korunması. Ankara: Milli Eğitim Basım Evi.
Arslanargun, E. ve Tapan, F. (2012). Okul öncesi eğitim ve çocuklar üzerindeki etkileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 219-238.
Asimaki, A., Koustourakis, G. S., Lagiou, A., & Berdeni, N. (2018). A sociological approach to the rights of children in Greek primary education. Multidisciplinary Journal of Educational Research, 8(3), 309-337.
Atay, M. (2009). Okullarda eğitimin amacı, yöntemi ve içeriği. In Tüzün, I. (Ed.), Eğitim hakkı ve eğitimde haklar: Uluslararası insan hakları belgeleri ışığında ulusal mevzuatın değerlendirilmesi (pp. 101-148). İstanbul: Yelken Basım.
Banko, Ç. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk haklarına ilişkin tutum, davranış ve görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Barnett, W. S. (2008). Preschool education and its lasting effects: Research and policy implications. National Institute for Early Education Research Rutgers, The State University of New Jersey.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi. (2009). Birleşmiş milletler çocuk hakları komitesinin çocuk haklarına dair sözleşmeye ilişkin genel yorumları 2008-2011. Ankara: Uluslararası Çocuk Merkezi ICC Çocuk Hakları Serisi 10.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Casas, F., Saporiti, A., González, M., Figuer, C., Rostan, C., SadurnÃ, M., ”¦ Rago, M. ( 2006).Children's rights from the point of view of children, their parents and their teachers: A comparative study between Catalonia (Spain) and Il Molise (Italy). The International Journal of Children's Rights, 14, 1- 75.
Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2005). Research methods in education. (5th Ed.). London: Routledge Falmer.
Correia, N., Camilo, C., Aguiar, C., & Amaro, F. (2019). Children's right to participate in early childhood education settings: A systematic review. Children and Youth Services Review, 100, 76-88.
Council of Europe (2017). Young people's access to rights. Recommendation CM/Rec(2016)7 and explanatory memorandum. Retrieved from https://rm.coe.int/1680702b6e.
Covell, K. (2010). School engagement and rights-respecting schools. Cambridge Journal of Education, 40(1), 39-51.
Darling, L. F. (2004). Teaching human rights in elementary classrooms: A literary approach. Canadian Social Studies, 39(1).
Davies, L., Williams, C., Yamashita, H., & Ko Man-Hing, A. (2006). Inspiring schools impact and outcomes: Taking up the challenge of pupil participation. Carnegie Young People Initiative & Esmee Fairbairn Foundation.
Dinç, B. (2015). Okulöncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk hakları eğitimi konusundaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 7-25. DOI:10.14689/issn.2148-2624.1.3c1s1m
Eriksen, E. (2018). Democratic participation in early childhood education and care-serving the best interests of the child. Nordic Early Childhood Education Research Journal, 17(10), 1-15.
Eriksen, E. A. B., & Debalkie, D. K. (2019). Challenges facing the implementation of children’s rights in primary schools in Ethiopia. Journal of the European Teacher Education Network, 14, 116-126.
Ersoy, A. F. (2011). Elementary school students’ perceptions related to children’s rights. Elementary Education Online, 10(1), 20-39.
Faiz, M. ve Kamer, S. T. (2017). Prospective teachers' opinions concerning children's rights. Journal of Education and Learning, 6(3), 118-128.
Franklin, B. (1993). Çocuk hakları. İstanbul: Ayrıntı Yayıncılık.
Freeman, M. (Ed.). (2018). Children's rights: New issues, new themes, new perspectives. BRILL.
Fudge Schormans, A., & Rooke, J. (2008). When there are no choices: The consequences of a lack of adult living placements for young adults with intellectual and/or developmental disabilities leaving child welfare care. Journal of Developmental Disabilities, 14(1), 107-126.
George, R. (2018) Rewriting children’s rights judgments: From academic vision to new practice, Journal of Social Welfare and Family Law, 40(1), 126-128.
Gözütok, D. (2007). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
Hançer, G. (2019). Çocuk hakları ve çocuk istismarı konusunda sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi.
Hart, R. A. (2016). Çocukların katılımı: Kuram ve uygulamada toplum gelişimi ve çevre korumasında genç yurttaşları içermek. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Hill, M., Davis, J., Prout, A. & Tisdall, K. (2004). Moving the participation agenda forward. Children & Society, 18(2), 77-96. DOI: 10.1002/CHI.819
Hitzler, S., & Messmer, H. (2010). Group decision making in child welfare and the pursuit of participation. Qualitative Social Work, 9(2), 205-226.
Karaman-Kepenekçi, Y. (2000). İnsan hakları eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Kaya, S. Ö. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk hakları ile ilgili görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Kennan, D., Brady, B., & Forkan, C. (2018). Supporting children’s participation in decision making: A systematic literature review exploring the effectiveness of participatory processes. The British Journal of Social Work, 48(7), 1985-2002.
Kor, K. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk haklarına konusundaki görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
Koran, N. ve Avcı, N. (2017). Perceptions of prospective pre-school teachers regarding children's right to participate in classroom activities. Educational Sciences: Theory and Practice, 17(3), 1035-1059.
Kızılırmak, K. (2015). Ankara il merkezinde yaşayan 61-72 aylar arasında çocuğu olan annelerin çocuk hakları ve anne olmaya ilişkin bilgi düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
Kutsar, D., Soo, K., Strózik, T., Strózik, D., GrigoraÈ™, B., & Bălțătescu, S. (2019). Does the realisation of children’s rights determine good life in 8-year-olds’ perspectives? A comparison of eight European countries. Child Indicators Research, 12(1), 161-183.
Lansdown, G. (2011). A framework for monitoring and evaluating children’s participation a preparatory draft for piloting. London: Save the Children.
Leblebici, H. ve Çeliköz, N. (2015). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumları. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(1), 307-318. DOI: 10.24289/ijsser.270584.
Lo, Y., Leung, Y., & Yuen, W. (2015). Exploring school ethos: an investigation of children’s human rights in two secondary institutions in Hong Kong. Intercultural Education, 26(3), 192-209.
Lundy, L., & O’Lynn, P. (2018). The education rights of children. International Human Rights of Children, 1-19.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis (2nd edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Moody, Z., & Darbellay, F. (2019). Studying childhood, children, and their rights: The challenge of interdisciplinarity. Childhood, 26(1), 8-21.
Nayir, F. ve Karaman Kepenekçi, Y. (2011). Children’s participation rights in elementary schools’ Turkish textbooks. Elementary Education Online, 10(1), 160-168.
Neslitürk, S. ve Ersoy, F. (2007). Okulöncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarının öğretimine yönelik görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 3(2), 245-257.
Paddison, R., Docherty, I. W., & Goodlad, R. (2008). Responsible participation andhousing: Restoring democratic theory to the scene. Housing Studies, 23(1), 129-147. DOI: 10.1080/02673030701731274
PÃ¥lsson, D. (2017). Conditioned agency? The role of children in the audit of S wedish residential care. Child & Family Social Work, 22, 33-42.
Perry-Hazan, L. (2019). Conceptualising conflicts between student participation and other rights and interests. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 1-16.
Peker, R. (2012). Sınıf öğretmenlerinin demokratik tutumları ile çocuk haklarına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi-Manisa ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hatay: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
Percy-Smith, B., & Thomas, N. (Eds) (2009). A handbook of children and young people’s participation: perspectives from theory and practice. London: Routledge.
Polat, B. D., Ersoy, Ö. A. ve Toran, M. (2017). Çocuk katılımı farkındalık ölçeği (ÇKFÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(2), 186-215.
Roche, J. (1999). Children: Rights, participation and citizenship. Childhood, 6(4), 475-493.
Osborn, A. F., & Milbank, J. E. (1987). The effects of early education: A report from the Child Health and Education Study. Oxford University Press, USA.
Quennerstedt, A. (2011). The construction of children’s rights in education- A research synthesis. The International Journal of Children’s Rights, 19(18), 661-678. DOI: 10.1163/157181811X570708
Senemoğlu, N. (2001). Çocuk hakları, çalışan çocuklar ve eğitim sorunları. Milli Eğitim Dergisi, 151, 25-35.
Sheridan, S., & Samuelsson, I. P. (2001). Children's conceptions of participation and influence in pre-school: A perspective on pedagogical quality. Contemporary Issues in Early Childhood, 2(2), 169-194.
Sousa, J., Loizou, E., & Fochi, P. (2019). Participatory pedagogies: Instituting children’s rights in day to day pedagogic development. European Early Childhood Education Research Journal, 27(3), 299-304.
Talay, İ., Aslan, F. ve Belkayalı, N. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarında doğa dostu ve çocuk katılımı temelli dış mekan tasarım yaklaşımları bir proje önerisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(1), 317-322.
Ten Brummelaar, M. D., Harder, A. T., Kalverboer, M. E., Post, W. J., & Knorth, E. J. (2018). Participation of youth in decision”making procedures during residential care: A narrative review. Child & Family Social Work, 23(1), 33-44.
Tüzün, I. ve Sarıısık, Y. (2015). Türkiye’de okullarda çocuk katılımı: Durum analizi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Uçuş, Ş. ve Şahin, A. E. (2012). Çocuk hakları sözleşmesine yönelik öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 25-41.
Vural, E. D. (2006). Okul öncesi eğitim programındaki duyuşsal ve sosyal becerilere yönelik hedeflere uygun olarak hazırlanan aile katılımlı sosyal beceri eğitimi programının çocuklarda sosyal becerilerin gelişimine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Wang, C., Harrison, L. J., McLeod, S., Walker, S., & Spilt, J. L. (2018). Can teacher-child relationships support human rights to freedom of opinion and expression, education and participation?. International Journal of Speech-Language Pathology, 20(1), 133-141.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yurtsever, M. (2009). Ebeveyn çocuk hakları tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve anne babaların çocuk haklarına yönelik tutumlarının fraklı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
