Okul öncesi eğitim programı ile bütünleştirilmiş aile destek eğitim rehberliğinin (OBADER) annelerin çocuklarına karşı tutumlarına etkisinin incelenmesi
Anahtar Kelimeler:
Okul Öncesi, OBADER, Anne Tutumları.Özet
Bu çalışmanın amacı, Okul Öncesi Eğitim Programı ile Bütünleştirilmiş Aile Destek Eğitim Rehberinin (OBADER), annelerin çocuklarına karşı tutumlarına etkisini incelemektir. Araştırmada öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmış olup, deney grubunda 11 anne, kontrol grubunda 11 anne yer almıştır. Verilerin toplanmasında Ebeveyn Tutum Ölçeği (ETÖ) kullanılmıştır. Deney grubuna 6 haftalık eğitim programı uygulanmış olup, kontrol grubuna herhangi bir eğitim uygulanmamıştır. Annelerin ön test son test puan farklarının anlamlılığı Mann-Whitney U-Testi ile analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, eğitim programı sonunda annelerin demokratik tutumlarının anlamlı düzeyde arttığı, otoriter, izin verici ve koruyucu tutumlarının anlamlı düzeyde azaldığını göstermektedir. Araştırma bulgularına dayalı olarak, yorumlarda bulunulup, uygulamaya ve araştırmaya yönelik öneriler geliştirilmiştir.
Referanslar
Aktürk, F. M. (2015). Çocukları Okul Öncesi Eğitime Devam Eden (5 Yaş Grubu) Ebeveynlerin Ana-Baba Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Alkan Ersoy, Ö., Kurtulmuş, Z., &Çürük Tekin, N. (2014). Aile çocuk eğitim programının annelerin çocuk yetiştirme tutumlarına ve ev ortamını düzenlenmelerine etkisinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 1077-1090.
Aydoğdu, F., & Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 569-585.
Azkeskin, K., Güven, G., Güral, M., & Sezer, T. (2013). Parenting styles: Parents with 5-6 year old children. Journal of Educational and Instructional Studies in the World. 3: 74-82.
Bağatarhan, T., & Nazlı, S. (2013). Ebeveyn eğitim programının annelerin ebeveynlik öz-yeterliklerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları, (31), 67-88.
Bağçeli Kahraman, P., & Çubukçu, A. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının annelerinin istismar düzeyleri, ebeveyn tutumları ve çocuklarının davranış problemleri arasındaki ilişki. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 1334-1331.
Bedel, F. (2017). Anne eğitimi programının özel gereksinimli çocukların annelerinin çocuk yetiştirme tutumlarına ve çocuklarıyla ilişkisine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş. (2016). Deneysel desenler. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Ceylan, Ö. (2017). Anne baba tutumları ile çocuğun sosyalleşme süreci arasındaki ilişki: okul öncesi örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Cheng, S. H. (2004). Factors that ınfluence the effectiveness of a parenting program for asians and pacific ıslanders (Unpublished doctoral thesis), Utah State University, Logan, Utah, USA.
Çağdaş, A., & Şahin Seçer, Z. (2010). Anne-Baba Eğitimi, Ankara: Kök Yayıncılık.
Çağdaş, A. (2015). Anne-baba-çocuk iletişimi, Ankara: Nobel Yayınları.
Çelik, D., & Daşcan, Ö. (2014). Son değişiklerle okul öncesi eğitimi programı ve etkinlik kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Daggett, J. M., O”Ÿbrien, K., Zanolli, V., & Peyton, V. (2000). Parents attitudes about children: associations with parental life histories and child rearing quality. Journal of Family Psychology, 14 (2), 187-199.
D’Aoust, R.F. (2008). The ımpact of early childhood poverty on academic achievement and the ınfluence of supportive parenting. Ph.D.Thesis (unpublished), University of Rochester, Margaret Warner School of Graduate Education, New York.
Demircioğlu, H. (2012). Altı yaşında çocuğu olan annelere uygulanan aile eğitimi programının aile işlevleri ve anne baba tutumları ile çocuğun gelişimi üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dursun, A. (2010). Okul öncesi dönemdeki çocukların davranış problemleriyle anne-baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Erginoğlu, E. S. (2015). Kardeş ilişkileri, anne-baba tutumları, davranış ve uyum problemlerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Erkan, S., & Durmuşoğlu, M.C. (2006). Anne eğitimi programının annenin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Avrupa Birliği Sürecinde Okul Öncesi Eğitimin Geleceği Sempozyumu, Ya-Pa Yayın Pazarlama, 349-360, İstanbul.
Evirgen, Ş. (2002). Okul öncesi eğitim çerçevesinde’’ okul destekli anne eğitim programının anneler üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Fox, R.A., Duffy K. M., Keller M.K. 2006. Training community based professionals to imlement an emprically supported parenting program. Early Child Development and Care, 176(1); 19-31.
Gunderson, T. (2004). The use of stres management in combination with parent training: an ıntervention study with parents of preschool children (Unpublished doctoral thesis). Utah State University, Logan, Utah, USA.
Güçray, S.S., Çekici, F., & Çolakkadıoğlu, O. (2011). Psiko-eğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 134-153.
Günalp, A. (2007). Farklı anne baba tutumlarının okul öncesi eğitim çağındaki çocukların özgüven duygusunun gelişimine etkisi (Aksaray ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Kültürel psikoloji kültür bağlamında insan ve aile. İstanbul:Evrim Yayınevi.
Karabulut Demir, E. (2007). Ebeveyn tutum ölçeği (ETÖ) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Karabulut Demir, E., & Şendil, G. (2008). Ebeveyn tutum ölçeği (ETÖ). Türk Psikoloji Yazıları, 11(21), 15-25.
Kandır, A., & Alpan, Y. (2008). Okul öncesi dönemde sosyal-duygusal gelişime anne-baba davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum,4(14), 33-38.
Karasar, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Kaya, Ö. (1994). Annelere verilen eğitimin çocuklarına karşı istenmedik tutumlarına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kılınç, F. E. (2011). Anne eğitim programı ile anne çocuk etkileşim programının 2436 aylık çocukların bilişsel becerilerine ve annelerin çocuk yetiştirme davranışlarına etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Korkut, F. (2017). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı Yayıncılık.
Maloney, R. (2005). Cultivating mindful parenting during marital transition: an initial evaluation of the mindful parenting program (Unpublished doctoral thesis). The University of Lowa, USA.
Mızrakçı, Ş. (1994). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarına etki eden faktörler: demografik özellikleri, kendi yetiştiriliş tarzları, çocuk gelişimine ilişkin bilgi düzeyleri ve çocuğun mizacına ilişkin algıları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171110-2.htm
Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Okul öncesi eğitim programı ile bütünleştirilmiş aile destek eğitimi rehberi. Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü
Naik-Polan, A. J. (2004). The effectiveness of a dyadic parent training intervention with high risk families: generalization to the home (Unpublished doctoral thesis). DePaul University, Chicago, Illinois, USA.
Nicholson, B., Anderson, M., Fox, R., & Brenner, V. (2002). One family at a time: a prevention program for at-risk parents. Journal of Counseling & Development, 80(3), 362-371.
Öğretir, A. D. (2004). Pozitif düşünmeye dayalı grup eğitimi programının annelerin benlik algısı, eşlerine ve çocuklarına yönelik tutumları ile kendini denetleme becerisi ve otomatik düşünceleri üzerinde etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Öğretir, A. D., & Demiriz S. (2009). Anne ev ziyareti eğitim programının annelerin tutumlarına ve empatik eğilimlerine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42(1), 412-433.
Özel, E., & Zelyurt, H. (2016). Anne baba eğitiminin aile çocuk ilişkilerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (36), 9-34.
Özyürek, A. (2015). Okul öncesi çocukların sosyal beceri düzeyleri ile anne tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Millî Eğitim, (206), 106-120.
Özyürek, A., & Tezel Şahin, F. (2020). Anne-baba olmak ve anne-babaların çocuk yetiştirme tutumları. Güler Yıldız, T. (Yay. haz.) Anne baba eğitimi (s. 41-61). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Perry, B. D., & Szalavıtz, M. (2019). Köpek gibi büyütülmüş çocuk. (Ed. Zübeyde Abat; Çev. Belgin Selen Haktanır). İstanbul: Koridor Yayıncılık
Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Atli, S., & Şahin, B. K. (2015). Okul öncesi dönem: Anne-baba tutumları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 972-991.
Şanlı, D., & Öztürk, C. (2012). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (32), 31-48.
Taner Derman, M., & Başal, H. A. (2013). Okulöncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2(1), 115-144.
Temel, Z. F.(1999). The study of the effect of mother-child education program. International school psychology association XXII annual coolquim theme and scientific program. Kreuzlingen/konstanz, Switzerland) Germany, July 30 Agust, 3:32.
Temel, Z. F., & Aksoy, A. B. (2000). Home-based mother training program for 0-3 years of age and ıts effects on home environment. Psychologie&Education,25/26(1-2), 51-57.
Tezel Şahin, F., & Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.
Thomas, R., & Zimber-Gembeck, M. J. (2007). Behavioral outcomes of parentchild ınteraction therapy and triple p-positive parenting program: a review and meta-analysis. Journal of Abnormal Child Psychology, 35(3), 475-495.
Tönbül, Ö. (2019). Aile eğitimi programının annelerin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(1), 46-72.
Tuijl C. V., & Leseman, P. P. M. (2004). Improving mother-child ınteraction in low-income Turkish-Dutch families: a study of mechanisms mediating ımprovements resulting from participating in a home-based preschool ıntervention program. Infant and Child Development. 13, 323-340.
Türk Dil Kurumu (2020). https://sozluk.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
Uykan, E., & Akkaynak M. (2019). Ebeveyn tutumları ile çocukların öz düzenlemeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 6(3), 1620-1644.
Yavuzer, H. (2019a). Çocuğunuzun ilk 6 yılı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yavuzer, H. (2019b). Ana-baba okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yavuzer, H. (2016). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yeşil, R. (2004). İnsan hakları ve demokrasi eğitiminde yöntem. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 35-41.
Yılmaz Bolat, E. (2011). Anne baba eğitiminin beş-altı yaş çocuğa sahip anne babaların çocuk yetiştirme tutum ve davranışlarına etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yörükoğlu, A. (2006). Çocuk ruh sağlığı. İstanbul: Özgür Yayıncılık
