Özel gereksinimli kahramanı bulunan resimli çocuk kitaplarının incelenmesi
Anahtar Kelimeler:
Çocuk Edebiyatı, Dış Yapı, İç Yapı, Özel GereksinimÖzet
Bu araştırmanın amacı, içinde özel gereksinimli karakteri olan 0-8 yaş arası çocuk kitaplarının iç ve dış yapı özelliklerinin bir çocuk kitabının taşıması gereken çocuk edebiyatı ölçütlerini ne derece karşıladığını belirlemeye çalışmaktır. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. İnternet üzerinden taranan kataloglarda ölçüt örneklem yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 0-8 yaş arası çocuklar için yazılmış 17 kitap içerisinde 27 hikaye oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında, kitapların iç ve dış yapı özelliklerini değerlendiren 77 sorudan oluşan iki veri toplama aracı geliştirilmiş ve özel eğitim alanında uzman bir akademisyenin görüşleri alınarak gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Uygulama güvenilirliğini değerlendirmek amacıyla puanlayıcılar arası kayıt güvenilirliği yöntemi kullanılmıştır. İnceleme sonunda dışÌ§ yapı özelliklerinden 15 madde yeterli, 1 madde kısmen yeterli, 15 madde yetersiz düzeyde bulunmuştur. İç yapı özelliklerinden 25 madde yeterli, 2 madde kısmen yeterli ve 19 madde yetersiz düzeyde bulunmuştur. Çalışmada ulaşılan bulgulardan yola çıkılarak uygulamaya yönelik öneriler sunulmaktadır.
Referanslar
Blaska, J. (2004). Children's literature that includes characters with disabilities or illnesses. Disability Studies Quarterly, 24(1).
Bulut, P. & Kuşdemir, Y. (2013). Tübitak tarafından yayınlanan çocuk kitaplarının içerik özelliklerinin incelenmesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(12), 215-226.
Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th edition). Sage Publication.
Çakmak-Güleç, H. & Geçgel, H. (2006). Çocuk edebiyatı: Okul öncesinde edebiyat ve kitap. Ankara: Pegem Akademi.
Çeçen, M.A. & Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikâye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16),185-194.
Çiftçi, F. (2013). Çocuk edebiyatında yaş gruplarına göre kitaplar ve özellikleri. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 125- 137.
Çuhaloğlu-İmrak, H. & Sığıtmaç, A. (2011). Kaynaştırma uygulanan okul öncesi sınıflarda akran ilişkilerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood, 3(1), 38- 65.
Demircan, C. (2006). Tübitak çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12- 27.
Demirel, Ş., Çeçen, M.A., Seven, S., Tozlu, N. & Uludağ, M.E. (2010). Edebi metinlerle çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi.
Demirtaş, A. (2015). Türk çocuk yazını eserlerinin iç ve dış yapısal özellikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
Doğan, Ç. (2015). Sevim Ak’ın çocuk kitaplarının çocuk edebiyatının temel ögeleri yönünden incelenmesi ve Türkçe eğitimine katkısı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
Dyches, T.T. & Prater,M.A. (2000). Developmental disability in children’s literature: Issues and annotated bibliography. Arlington, VA: Developmental Disabilities of the Council for Exceptional Children.
Eratay, E. & Sazak-Pınar, E. (2006). Genel eğitim sınıflarındaki zihinsel engelli öğrencilerin arkadaşlık ilişkilerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 24- 47.
Erdoğan-Horosan, A. (2015). Zeynep Cemali’nin çocuk kitaplarının çocuk edebiyatının temel ögeleri açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
Gönen, M., Dursun, A., Topçu-Bilir, Z., Tarman, I. & Nur, I. (2005). A study on the depiction of disability in illustrated story boks. Revista de Cercetare si Interventie Sociala, 50, 275-292.
Gönen, M., Karakuş, H., Uysal, H., Kehci, A., Ulutaş, Z. & Kahve, Ö. (2016). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve resimleme özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(4), 724-735.
Golos, D. B., & Moses, A. M. (2011). Representations of deaf characters in children’s picture books. American Annals of the Deaf, 156(3), 270-282.
Grenby, M.O. (2008). Children’s literature. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Gürdal-Ünal, A. (2011). Türk çocuk edebiyatında engellilik 1969-2009. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Işıtan, S. (2016). Özel amaçla yazılmış çocuk kitapları. International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish of Turkic, 11(4), 471-492.
Karadağ, F., Yıldız-Demirtaş, V. & Girli, A. (2014). Okul öncesi dönemde akranların sınıflarındaki özel gereksinimli öğrenciyi tercih etme durumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 191- 215.
Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi. (8. baskı). Ankara: Nobel Yayın.
Karataş. E. (2014). Çocuk edebiyatında “karakter” kavramı. Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 60- 79.
Karatay, H. (2011). Karakter Eğitiminde Edebi Eserlerin Kullanımı. International Periodical For the Languages, Terature and History of Turkish or Turkic, 6(1), 1439- 1454.
Kardaş-Koçak, M. (2017). 2000-2014 yılları arasında okul öncesi dönem çocukları için yayınlanmış olan hikâye kitaplarının dış yapı, iç yapı ve resimleme nitelikleri açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
Kaymaz, Ç. (2017). Özel gereksinimliliği içeren Türkçe ve çeviri resimli çocuk kitaplarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Kıbrıs, İ. (2000). Yeni yüzyıl için çocuk edebiyatı. Ankara: Eylül Kitap ve Yayınevi.
Kuru, S. (2016). Ayşe Yamaç’ın çocuk romanlarının değerler eğitimi ve dil zenginliği açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
Külük, C.Ş. (2013). Resimli çocuk kitaplarının nitelik sorunsalı ve çocuğun sanat eğitimi sürecindeki yeri: “Delioğlu’nun resimlediği yapıtlar üzerine bir inceleme”. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 393-417.
Lausley, K.M. & Heflin, L.J. (2000). Enhancing social skills of kindergarten children with autism through the training of multiple peers as tutors. Journal of Autism and Developmental Disorders, 30(3), 183-193.
Leininger, M., Dyches, T. T., Prater, M. A., & Heath, M. A. (2010). Newbery award winning books 1975-2009: How do they portray disabilities?. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 45(4), 583-596.
Lynch-Brown, C. & Tomlinson, C.M. (1998). Essentials of children’s literature. (3.baskı). Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
Locke, J., Ishijima, E. H., Kasari, C. & London, N. (2010). Loneliness, friendship quality and the social networks of adolescents with high-functioning autism in an inclusive school setting. Journal of Research in Special Educational Needs, 10, 74-81.
Oğuzkan, A.F. (1997). Yerli ve yabancı yazarlardan örneklerle çocuk edebiyatı. Ankara: Emel Yayıncılık.
Patton, M.Q. (2001). Qualitative research & Evaluation methods. (3.baskı). London: Sage Publications.
Pektaş, D. (2015). Okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarındaki dil sanatlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Sever, S., Adıgüzel, Ö., Dilidüzgün, S. & Öztürk, A. (2013). Okul öncesinde çocuk edebiyatı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
Sever, S. (2002). Çocuk kitaplarında yansıtılan şiddet. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1-2), 25- 37.
Şeref, G. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik masal kitaplarındaki illüstrasyonların incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Şirin, M.R. (1994). 99 soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Toran, M. & Dilek, A. (2017). Çocuklar ve kitaplar: Piaget’nin oyun kuramına göre bir değerlendirme. Yaşadıkça Eğitim, 31(1), 41-54.
Turla, A. & Tür, G. (1999). Okul öncesinde çocuk, edebiyat ve kitap. (1.baskı). İstanbul: Ya-Pa Yayıncılık.
Ulutepe, Z. (2010). Okul öncesi dönem hikaye kitabı resimlemelerinin tasarım ilkelerine uygunluğunun incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Yıldız-Demirtaş, V. (2016). Popüler çeviri çocuk romanlarının içerik bakımından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36, 435-466.
