Okul öncesi eğitim kurumlarında çölyak hastalığı yönetimi: Öğretmenin rolü

https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202043227

Yazarlar

  • Gürcühan Fidan Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı
  • Deniz Çalışkan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Anahtar Kelimeler:

Çölyak, Okul Öncesi Öğretmen, , Beslenme, Glütensiz Diyet, Damgalama

Özet

Tahıl ürünleri Türkiye dahil olmak üzere birçok ülkenin önemli besin kaynağını oluşturmaktadır. Ancak tahıl ürünlerinde bulunan ve bir protein olan glüten, genetik olarak yatkınlığı olan bireylerde kronik ince bağırsak hasarlarına neden olmaktadır. Çölyak hastalığı olarak bilinen bu hastalık glütene maruziyet ile birlikte belirti gösteren, glütensiz diyeti gerektiren, ömür boyu süren otoimmün bir hastalıktır. Çölyaklı bireylerin sayısı, tanı olanaklarının artması nedeniyle gün geçtikçe artmaktadır. Ek gıdanın diyete eklendiği yaşamın ilk üç yıllında daha sık olmak üzere tüm yaş gruplarında görülmektedir. Bu nedenle Çölyak hastalığının tanısı ve tedavisinde çocuklar, aileleri ve okul öncesi eğitim kurumlarına önemli görevler düşmektedir. Okul öncesi, pek çok alışkanlığın kazanıldığı bir dönemdir, doğru yöntemlerle verilen beslenme eğitimleri ile çocuklar daha sağlıklı büyür, daha sağlıklı yetişkinler haline gelirler. Okul öncesi dönem, sağlık sorunları nedeniyle özel beslenme gereksinimi olan çocukların sağlıklarının geliştirilmesi, hastalıklarının ilerleyişi açısından da önemlidir. Çalışmada, okul öncesi kurumlarında çölyak hastalığının yönetiminde öğretmene düşen rollerin ve öğrencinin sınıf içinde damgalanmasının engellemesinin öneminin ortaya konması amaçlanmaktadır.

Yazar Biyografileri

Gürcühan Fidan, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı

Ankara Şehir Hastanesinde Hemşire

Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimlesi enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliğinde Yüksek Lİsans Öğrencisi

Deniz Çalışkan, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Profösor Doktor Deniz Çalışkan

Referanslar

Akder RN, Meseri R, Çakıroğlu FP (2018). Okul Çağı Çocukluk Döneminde Beslenme Eğitimi, Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. (2), 1-10.

Aktaç Ş, Kızıltan G, Avcı S (2019). Beslenme Eğitimi Müdahalesine Aile Katılımının Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Beslenme Durumlarına Etkisi. Eğitim ve Bilİm Dergisi-TEDMEM. Cilt 44, Sayı 199, 415-431.ERİŞİM TARİHİ: 18.07.2019.

Aşık ZN (2019). İç Hastalıkları Hekimleri ve Aile Hekimlerinde Çölyak Hastalığı Farkındalık Düzeyinin Belirlenmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi. T.C Sağlık Bilimleri Üniversitesi Okmeydanı Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi, İstanbul.

Barzegar F, Rostami-Nejad M, Shalmani HM, Sadehi A, Khani MA, Aldulaimi M (2017). The effect of education on the knowledge of patients with celiac disease. Gastroenterology and Hepatology From Bed to Bench. ERİŞİM TARİHİ: 03.12.2017.

Bulsa GC, Bulsa M (2018). Adherence to Gluten-Free Diet in Children with Celiac Disease. Nutrients-Open Access Journal. 4 October 2018.

Clark AA (2015). The Gluten-Free Zone: School Considerations for Childhood Celiac Disease. VISTAS 2015, ACA Knowledge Center.http://www.counseling.org/knowledge-center/vistas.

Çakmak A (2013). Ankara’da Yaşayan 19-65 Yaş Arası Çölyak Hastalarının Beslenme Durumlarının Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Çetin NK (2019). Kreşlerde Uygulanan Menüler ve Çocukların Beslenme Durumunun Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Darling AA (2013). Exploring Factors of Non-Compliance for Adolescents with Celiac Disease. https://sophia.stkate.edu/mswpapers/167. ERİŞİM TARİHİ: 5.2013

Elliiki Z (2019). Çölyak Hastalığı Tanısı almış Kişilerde Glütensiz Diyetin Psikososyal Durum ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Emiroğlu HL, Emiroğlu M, Akbulut H, Eryılmaz A, Bayram RO, Yüksel A, Ağır MA (2017). Clinical characteristics in children with celiac disease: a single center results. Journal of Contemporary Medicine. (4): 333-339

Gündüz S, Çizmeci MN, Kanburoğlu MK (2013). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarındaki Öğretmenlerin Çocuk Sağlığı Konusundaki Bilgi Düzeyleri. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 1: 21-26.

Kuloğlu Z (2014). Çölyak Hastalığı. Turkish Journal of Pediatric Disease. 2: 105-111

Küçükazman M, Ata N, Dal K, Nazlıgül Y (2008). Çölyak Hastalığı. Dirim Tıp Gazetesi say:83(85-92).

Mokthori H (2012). Çölyak Hastalığı Tanısı Alan Çocuklarda Şişmanlık Sıklığı ve Glutensiz Diyetin Vücut Kitle İndeksine Etkisi. Çocuk sağlığı ve Hastalıları Uzmanlık Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi.

Meyer S, Rosenblum S (2017). Activities, Participation and Quality of Life Concepts in Children and Adolescents with Celiac Disease: A Scoping Review. 24 August 2017.

Özkaya V, Özkaya ŞÖ (2018). Çölyak Hastalığına Diyetetik Yaklaşım. 34(4): 186-193.

Sedakatlı FA (2019). Okul Çağı Çocuklarına Verilen Beslenem Eğitimi Programının Beslenme Alışkanlıkları Besin Tüketim Sıklıkları ve Beslenme Bilgisi Üzerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Serin Y, Akbulut B (2017). Çölyak Hastalığı ve Glutensiz Diyet Tedavisine Güncel Yaklaşım. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences. 19.12.2016

Şahinöz T, Şahinöz S, Kınavç A (2017). Sağlığı Geliştirmenin En KolayYolu:Okul Sağlığı. Gümüşhane ÜniversitesiSağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 6(4):303-312

Tanpowpong P, Ingham TR, Lampsihire PK, Kirchberg FF, Epton MJ, Crane J, Camargoca JR (2011). Coeliac Disease and Gluten Avoidance in New Zealand Children. https://journals.bmj.com/. 10 November 2011.

Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Çölyakla Mücadele Kapsamında Yapılacak Çalışmalar. Erişim Tarihi: 10.04.2018

Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (2018). Çölyak Hastalığı Öğretmenlere Yönelik Bilgilendirme Rehberi. Ankara.(https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat db/Yayinlar/rehberler/Colyak_Hastaligi_Ogretmenlere_Yonelik_Bilgilendirme_Rehberi.pdf): ERİŞİM TARİHİ: 23.05.2018

Türksoy Ş, Özkaya B (2006). Gluten ve Çölyak Hastalığı. Türkiye 9. Gıda Kongresi; 24-26 Mayıs 2006, Bolu: Ankara, Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü.

Yıldız EP, Civan HA (2019). Pediyatrik Çölyak Hastalarının Nörolojik ve Psikososyal Değerlendirilmesi: Diyete Uyumları-Olgu Kontrol Çalışması. Bakırköy Tıp Dergisi .2019;15:110-4.

Yönal O, Özdil S (2014). Çölyak Hastalığı. Memorial Şişli Hastanesi, Gastroenteroloji Bölümü Güncel Gastroenteroloji Dergisi 18/1 İstanbul

Zembat R, Kılıç Z, Ünlüer E, Çobanoğlu A, Usbaş H, Bardak M (2015). Çocuğun Beslenme Alışkanlığını Kazanmasında Okulöncesi Eğitim Kurumlarının Yeri. Hacettepe Unıversity Faculty of Health Sciences Journal. Vol (1).

Yayınlanmış

2020-11-26

Nasıl Atıf Yapılır

Fidan, G., & Çalışkan, D. (2020). Okul öncesi eğitim kurumlarında çölyak hastalığı yönetimi: Öğretmenin rolü. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 901–917. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202043227

Sayı

Bölüm

Derleme Makaleler